عوارض و مضرات اسطوخودوس؛ چه کسانی باید احتیاط کنند؟

بر اساس تحقیقی که توسط nejm منتشر شده، ترکیبات فعال موجود در اسطوخودوس خاصیت شبه استروژنی و ضد آندروژنی دارند؛ یعنی می توانند روی هورمون های جنسی اثرگذار باشند.

یکی از شایع ترین عوارض اسطوخودوس بروز واکنش های آلرژیک است. تماس مستقیم پوست با روغن اسطوخودوس (به ویژه روغن اکسید شده) می تواند در برخی افراد باعث درماتیت تماسی آلرژیک با علائمی مثل قرمزی و خارش شود. (منبع)

این موضوع با نتایج بررسی های WebMD هم راستا است که هشدار می دهد اسطوخودوس می تواند خواب آور باشد و مصرف آن در کنار داروهای آرام بخش (مثل دیازپام یا لورازپام) خطر افزایش اثر خواب آلودگی را بالا می برد.

طبع اسطوخودوس از نگاه طب سنتی

در طب سنتی، اسطوخودوس گیاهی با طبع گرم و خشک شناخته می شود. همین ویژگی باعث شده که برای افرادی با طبع سرد و مرطوب، یک داروی طبیعی فوق العاده باشد.

البته کسانی که طبع گرم دارند هم می توانند از آن استفاده کنند، فقط کافی است مقدار مصرف شان کمتر باشد تا بهترین نتیجه را بگیرند و دچار عوارض نشوند.

توصیه های ایمنی در مصرف اسطوخودوس

1. همیشه قبل از مصرف با پزشک مشورت کنید.
2. در دوران بارداری و شیردهی از مصرف خودداری کنید.
3. از مصرف اسانس خوراکی بدون نظر متخصص پرهیز کنید.
4. در صورت بروز علائم حساسیت (خارش، تنگی نفس، سردرد) مصرف را قطع کنید.
5. مصرف همزمان با داروهای آرام بخش، ضدانعقاد و فشار خون باید با احتیاط صورت گیرد.

طرز استفاده درست از اسطوخودوس؛ از دمنوش تا بخور

اسطوخودوس گیاهی پرخاصیت است که در شکل های مختلفی مانند گیاه خشک، روغن و اسانس عرضه می شود. اما باید بدانید هر نوع استفاده ای از آن بی خطر نیست.

روغن و اسانس اسطوخودوس تنها برای مصرف خارجی مناسب هستند؛ مثلاً در ماساژ یا آروماتراپی (رایحه درمانی). استفاده خوراکی از روغن یا اسانس این گیاه به هیچ عنوان توصیه نمی شود، چرا که می تواند عوارض جدی ایجاد کند. در صورت مصرف خوراکیِ اشتباهی، مراجعه سریع به اورژانس ضروری است.

دمنوش اسطوخودوس تنها روش ایمن برای مصرف خوراکی این گیاه است. برای تهیه دمنوش می توان از گل یا برگ خشک آن استفاده کرد. نوشیدن این دمنوش آرامش بخش است و به بهبود کیفیت خواب، کاهش اضطراب و تقویت روحیه کمک می کند.

علاوه بر این، بخور اسطوخودوس هم روش دیگری است که با استنشاق بخار معطر آن، درست مانند اسپری یا اسانس، حس آرامش را در بدن ایجاد می کند.

تأثیر اسطوخودوس بر اشتها و روان

یکی از مهم ترین خواص اسطوخودوس، تأثیر آن بر سیستم عصبی و مغز است. این گیاه با کاهش استرس و اضطراب، نقش مؤثری در کنترل عادات غذایی دارد:

بسیاری از افراد هنگام اضطراب و تنش، به پرخوری عصبی دچار می شوند. مصرف دمنوش یا بخور اسطوخودوس می تواند آرامش ذهنی ایجاد کند، میل به پرخوری را کاهش دهد و مسیر رسیدن به یک رژیم غذایی اصولی برای کاهش وزن را هموارتر سازد.

برعکس، برخی افراد تحت تأثیر استرس دچار کم اشتهایی عصبی می شوند. این افراد یا به دلیل احساسات منفی و یا درد معده از غذا خوردن پرهیز می کنند و وزنشان کمتر از حد طبیعی می شود.

در چنین شرایطی، اسطوخودوس می تواند به آرامش روانی کمک کند و بعد از کاهش تنش ها، با استفاده از یک رژیم غذایی افزایش وزن، تعادل و تناسب اندام فرد بازگردانده شود.

سخن پایانی

اسطوخودوس هرچند به عنوان گیاهی آرام بخش و پرخاصیت شناخته می شود اما مانند هر داروی گیاهی دیگر می تواند در صورت مصرف بی رویه یا استفاده نادرست، سلامت بدن را به خطر بیندازد.

اثرات هورمونی، تداخل دارویی، مشکلات گوارشی، افت فشار خون، عوارض عصبی و حتی خطر مسمومیت، تنها بخشی از مضرات این گیاه هستند که نباید نادیده گرفته شوند.

بهترین رویکرد در مصرف اسطوخودوس، اعتدال و مشورت با پزشک یا متخصص طب گیاهی است؛ زیرا شرایط بدنی هر فرد متفاوت بوده و آنچه برای یک نفر آرام بخش است، ممکن است برای دیگری خطر آفرین باشد.

اگر قصد دارید از اسطوخودوس برای آرامش، بهبود خواب یا کاهش استرس استفاده کنید، حتما ابتدا با یک متخصص مشورت کنید تا از مزایای آن بهره مند شوید، بدون اینکه سلامتی تان به خطر بیفتد. جهت اطلاعات بیشتر درباره اصلی‌ترین خواص اسطوخودوس + نحوه مصرف پیشنهاد می کنیم مقاله آن را مطالعه کنید.

سوالات متداول

مصرف اسطوخودوس قبل از جراحی چه خطری دارد؟

اسطوخودوس خاصیت آرام بخشی و کاهش فشار خون دارد. اگر قبل از عمل جراحی مصرف شود، می تواند با داروهای بیهوشی تداخل پیدا کند و باعث افت شدید فشار خون، کندی ضربان قلب یا مشکلات تنفسی شود.

آیا استفاده موضعی اسطوخودوس روی زخم ها بی خطر است؟

خیر. استفاده مستقیم روغن اسطوخودوس روی زخم های باز می تواند باعث تحریک بافتی، التهاب و حتی تأخیر در روند ترمیم شود. بهتر است تنها تحت نظر پزشک یا متخصص طب سنتی استفاده شود.

آیا استنشاق اسطوخودوس می تواند برای مغز مضر باشد؟

در برخی افراد، استنشاق مداوم بخار یا رایحه اسطوخودوس می تواند باعث سردردهای مکرر، گیجی و کاهش تمرکز شود. این عوارض بیشتر در افرادی با سابقه میگرن یا حساسیت های عصبی دیده می شود.

آیا مصرف همزمان اسطوخودوس با الکل خطرناک است؟

هر دو خاصیت آرام بخش و کاهنده عملکرد سیستم عصبی دارند. مصرف همزمان می تواند باعث خواب آلودگی شدید، کاهش سطح هوشیاری و حتی اختلالات قلبی و عروقی شود.

آیا اسطوخودوس می تواند روی کبد افراد سالم نیز اثر منفی بگذارد؟

مصرف زیاد اسانس یا عصاره غلیظ اسطوخودوس حتی در افراد سالم نیز می تواند فشار اضافی بر کبد وارد کند و در طولانی مدت باعث اختلال در عملکرد آن شود.

آیا مصرف اسطوخودوس در دوران قاعدگی عوارض خاصی دارد؟

بله به دلیل اثرات شبه هورمونی، مصرف زیاد اسطوخودوس در دوران قاعدگی می تواند باعث افزایش خونریزی، شدت یافتن دردها یا نامنظم شدن چرخه قاعدگی شود.

آیا مصرف اسانس اسطوخودوس در محصولات آرایشی و بهداشتی همیشه بی خطر است؟

حتی در محصولات آرایشی، غلظت بالای اسانس اسطوخودوس می تواند باعث حساسیت پوستی، التهاب و لکه های پوستی شود. استفاده طولانی مدت نیز ممکن است اثرات هورمونی نامطلوب داشته باشد.