خواص شگفت‌ انگیز خرما برای درمان بیماری‌ ها و سلامتی بدن

1404/05/16
اشتراک گذاری
3 از 5

خرما حاوی قندهای طبیعی مانند فروکتوز، گلوکز و ساکارز است که به سرعت جذب می شوند اما برخلاف شکر سفید، باعث نوسانات شدید قند خون نمی شوند. خرما نه تنها یک خوراکی سنتی، بلکه یک انتخاب سالم و مؤثر در بهبود عملکرد روزانه است. خواص شگفت‌ انگیز خرما برای درمان بیماری‌ ها و سلامتی بدن

خواص شگفت‌ انگیز خرما برای درمان بیماری‌ ها و سلامتی بدن

چرا خرما یکی از برترین خوراکی های طبیعت است؟

خرما (Dates) یکی از قدیمی ترین و مغذی ترین میوه هایی است که بشر از هزاران سال پیش تاکنون از آن استفاده می کند. این میوه که از نخل خرما (Phoenix dactylifera) به دست می آید، در مناطق گرمسیری و نیمه گرمسیری مانند ایران، عربستان، عراق، مصر و آفریقا رشد می کند.

خرما به عنوان طلای قهوه ای شناخته می شود، زیرا سرشار از ویتامین ها، مواد معدنی، فیبر، آنتی اکسیدان و قندهای طبیعی است که انرژی و سلامتی را به بدن هدیه می دهد.

ترکیبات تغذیه ای خرما (در ۱۰۰ گرم)

ترکیب	مقدار تقریبی
کالری	۲۷۷ کیلوکالری
کربوهیدرات	۷۵ گرم
قند طبیعی	۶۶ گرم
فیبر	۷ گرم
پروتئین	۲ گرم
چربی	۰.۱۵ گرم
پتاسیم	۶۵۰ میلی‌گرم
منیزیم	۵۴ میلی‌گرم
آهن	۰.۹ میلی‌گرم
ویتامین B6	۰.۲ میلی‌گرم
ویتامین A	۱۵ واحد بین‌المللی
آنتی‌اکسیدان‌ها	فراوان

13 خواص شگفت انگیز خرما برای بدن انسان

1- تنظیم سطح کلسترول خون

خرما با دارا بودن فیبر و آنتی اکسیدان، به کاهش سطح کلسترول بد (LDL) و تنظیم چربی خون کمک می کند. مصرف منظم آن می تواند در کنار درمان های دارویی، اثرات مثبت بیشتری برای کنترل کلسترول داشته باشد.

2- تقویت سلامت مغز

ترکیبات ضد التهابی موجود در خرما از بروز بیماری هایی نظیر آلزایمر، زوال عقل و پارکینسون پیشگیری می کند. مصرف روزانه متعادل خرما می تواند سلامت شناختی را در سنین بالا حفظ کند.

تحقیقات journals نشان داده که مصرف خرما در موش های آزمایشگاهی منجر به کاهش نشانگرهای التهابی در مغز شده و حافظه آنها بهبود یافته.

گرچه این تحقیق روی حیوانات انجام شده اما فرضیه ای را مطرح می کند که ترکیبات ضد التهابی خرما می توانند به محافظت از مغز در برابر بیماری هایی مانند آلزایمر کمک کنند.

3- افزایش استحکام استخوان ها

خرما منبع غنی از مس، منگنز، منیزیم و سلنیوم است که نقش مهمی در تقویت بافت استخوانی، جلوگیری از پوکی استخوان و حفظ تراکم استخوان ها دارند.

4- خواص مفید در دوران بارداری

خرما با داشتن کالری، فیبر و ترکیبات مؤثر، به تقویت عضلات رحم، آسان تر شدن زایمان و تأمین انرژی مورد نیاز مادر باردار کمک می کند. همچنین برای رشد جنین نیز مفید است.

5- درمان یبوست

فیبر محلول موجود در خرما عملکرد روده ها را بهبود می بخشد و از بروز یبوست جلوگیری می کند. مصرف منظم آن می تواند مانع از پیشرفت یبوست به بواسیر شود.

6- تأمین انرژی طبیعی بدن

شیره خرما سرشار از قندهای طبیعی مانند گلوکز، فروکتوز و ساکارز است که انرژی بدن را به سرعت تأمین می کنند. برای ورزشکاران یا کسانی که رژیم غذایی دارند، جایگزینی سالم و مغذی به شمار می آید.

7- بهبود سلامت پوست

ویتامین های C و D موجود در خرما موجب افزایش خاصیت کشسانی پوست، کاهش لک ها، بثورات و کند شدن روند پیری پوست می شوند. خرما درخشندگی و شادابی پوست را نیز افزایش می دهد.

8- جلوگیری از ریزش مو

خرما با تأمین آهن، روی و ویتامین های گروه B، به تقویت فولیکول های مو کمک کرده و از ریزش مو جلوگیری می کند. گنجاندن خرما در رژیم غذایی، راهکاری طبیعی برای حفظ سلامت موها است.

9- پیشگیری از شب کوری

ویتامین A موجود در خرما، برای سلامت چشم و بینایی شبانه حیاتی است. مصرف منظم آن می تواند از بروز بیماری شب کوری جلوگیری کند.

10- کاهش چربی های شکم

مصرف خرما به تأمین انرژی در حین ورزش کمک می کند. این انرژی اضافی بدون نیاز به مصرف غذاهای سنگین، شما را در تمرینات فعال نگه می دارد و به چربی سوزی، به ویژه در ناحیه شکم، کمک می کند.

11- پیشگیری از بواسیر

خرما با بهبود حرکات روده و جلوگیری از یبوست، از بروز بیماری بواسیر جلوگیری می کند. مصرف روزانه خرما به عنوان منبع فیبر، به سلامت گوارش و کاهش فشار روده کمک می نماید.

12- افزایش سلامت روده ها

خرما با تقویت باکتری های مفید روده، سلامت فلور روده را ارتقا می دهد و احتمال ابتلا به بیماری هایی مانند سرطان روده را کاهش می دهد.

در مقایسه با میوه هایی مثل موز یا سیب، خرما حاوی میزان بالاتری از پلی فنول ها و فلاونوئیدهاست. این ترکیبات آنتی اکسیدانی نقش مهمی در کاهش التهاب، محافظت از سلول ها و حتی کاهش خطر برخی سرطان ها دارند. (منبع)

13- درمان کم خونی (آنمی)

آهن و فولات موجود در خرما در افزایش سطح هموگلوبین و تولید گلبول های قرمز مؤثرند. برای افرادی که از کم خونی رنج می برند، مصرف روزانه چند عدد خرما توصیه می شود.

خواص بی نظیر خرما در طب سنتی

طبع خرما گرم و تر است و از نظر درجه حرارت، معمولاً در رده دوم یا سوم قرار می گیرد؛ به این معنی که برای افراد با مزاج سرد و خشک یا سرد و تر، می تواند بسیار مفید باشد ولی در افرادی با مزاج گرم باید با مصلحات مناسب مصرف شود تا موجب تحریک یا غلبه صفرا نشود.

اسماعیل جرجانی در ذخیره خوارزمشاهی درباره خرما می نویسد:

«خرما غذای صالحی است برای کسانی که مزاج سرد دارند. شکم را گرم می کند، نیرو می دهد و مانع از رخوت و سستی در بدن می شود.»

بر همین اساس، خرما در فصول سرد سال یا در افراد با سردی مزاج، نقش متعادل کننده ای دارد و می تواند انرژی بدن را به طور طبیعی تقویت کند.

اثرات خرما بر قوای بدنی و جنسی در متون حکمی

یکی از پرتکرارترین توصیه های حکما، استفاده از خرما برای تقویت و افزایش قوای جنسی، افزایش میل و بهبود عملکرد عمومی بدن است.

ابن سینا در القانون فی الطب می نویسد:

"خرمای تازه نیرو بخش قوای جنسی است، خستگی را از بین می برد و برای قلب و مغز مفید است."

این نقل قول، نشان دهنده آن است که خرما نه تنها به عنوان منبع تغذیه ای بلکه به عنوان یک محرک طبیعی و مفید برای عملکرد عصبی و عاطفی بدن در نظر گرفته می شده.

اصلاح کننده گوارش و کبد از نگاه رازی

محمد بن زکریای رازی در الحاوی به خواص درمانی خرما به ویژه برای گوارش و کبد اشاره می کند:

"خرما معده را اصلاح کرده و اگر ناشتا خورده شود، کبد را تقویت می کند."

رازی با تأکید بر مصرف ناشتا، نشان می دهد که خواص درمانی خرما در جذب و اثرگذاری بهتر هنگام خالی بودن معده نمایان تر می شود. این موضوع در درمان یبوست، ضعف کبد و اختلالات صفراوی نقش داشته و همچنان در بسیاری از نسخه های درمانی سنتی توصیه می شود.

خرما، غذای مسافر و مجاهد

در بسیاری از منابع طب سنتی، از خرما به عنوان «غذای سریع الهضم و مقوی در سفر» یاد شده است. این نگاه بیشتر به ویژگی های قندی، گرمای ذاتی و قابلیت حمل ونقل ساده خرما برمی گردد. جرجانی در ادامه توضیحاتش در ذخیره اشاره می کند که:

«در روزگار خستگی، وقتی که معده گنجایش غذای سنگین ندارد، خرما با کمی نان می تواند هم نیروی بدن را بازگرداند و هم معده را گرم نگاه دارد.»

مصلحات و ترکیبات سنتی مفید با خرما در طب سنتی

یکی از مفاهیم کلیدی در طب ایرانی، استفاده از مصلحات است، یعنی موادی که با مصرف همراه، عوارض یا اثرات جانبی ماده اصلی را کاهش می دهند.

چون خرما طبعی گرم دارد، در مصرف زیاد ممکن است باعث جوشش خون، خارش یا جوش های پوستی شود. در این موارد حکما توصیه به مصرف همزمان با مواد زیر کرده اند:

سرکه خرما یا آب انار ترش: برای تعدیل گرمی
کاسنی یا شربت کاسنی: برای کاهش حرارت کبد
بادام یا خیار: برای لطافت بیشتر و کاهش خشکی ناشی از گرمی

انواع خرما و خواص ویژه آن ها

نوع خرما	خواص ویژه
مضافتی	نرم و آبدار، انرژی‌زا، مفید برای یبوست
پیارم	لوکس و مغذی، سرشار از پتاسیم و منیزیم
زاهدی	خشک، کم قند، مناسب برای افراد دیابتی
کبکاب	شیرین و مقوی، مناسب برای کم‌خونی
خاصویی	ریز و شیرین، مقوی قوای جنسی
ربی	ملایم، مناسب برای کودکان و سالمندان

مقایسه خرما با سایر شیرین کننده ها طبیعی و مصنوعی

ماده شیرین‌کننده	شاخص گلیسمی	ارزش غذایی	مزایا
خرما	متوسط (۴۲-۵۰)	بالا	فیبر، پتاسیم، آنتی‌اکسیدان بالا
عسل	متوسط (۵۵)	متوسط	ضد باکتری، دارای آنزیم‌های طبیعی
شکر سفید	بالا (۶۵-۷۰)	صفر	فقط انرژی، بدون مواد مغذی

بهترین زمان مصرف خرما برای جذب بیشتر مواد مغذی

خرما اگرچه در هر ساعتی از روز می تواند به عنوان یک خوراکی سالم مصرف شود اما برای جذب بهینه مواد مغذی مانند پتاسیم، آهن، فیبر و آنتی اکسیدان ها، زمان مصرف آن اهمیت زیادی دارد.

در مقایسه ای که در soupersage بین خرما و موز انجام داده شد (هر دو محبوب ترین منابع طبیعی پتاسیم هستند)، نشان داد که خرما در هر ۱۰۰ گرم تقریباً ۲ برابر پتاسیم پرتقال یا موز و همچنین آهن بیشتری دارد.

این ماده معدنی نقش مهمی در حفظ سلامت قلب، تعادل الکترولیتی و کاهش فشار خون دارد. طب سنتی و منابع تغذیه نوین، توصیه هایی دارند که در ادامه به آنها اشاره می کنیم:

1- صبح ناشتا (به ویژه همراه با آب ولرم یا شیر ولرم)

بهترین زمان برای دریافت انرژی سریع، فعال سازی متابولیسم بدن و تنظیم قند خون
کمک به هضم بهتر خرما و جذب کامل قندهای طبیعی و فیبر
کاهش میل به شیرینی های ناسالم در طول روز

در طب سنتی آمده است که مصرف ۳ عدد خرما صبحگاهی، موجب گرم شدن معده، افزایش نشاط و تقویت حافظه می شود.

2- بین وعده های غذایی (ساعت ۱۰ تا ۱۲ ظهر یا ۴ تا ۶ عصر)

تأمین انرژی طبیعی بدون افت ناگهانی قند خون
کنترل اشتهای کاذب در رژیم غذایی لاغری
بهبود تمرکز در ساعات کاری یا مطالعه

3- قبل یا بعد از ورزش

خرما قبل از ورزش، انرژی زا و افزایش دهنده استقامت بدنی است. همچنین پس از ورزش، موجب ترمیم عضلات و بازیابی ذخایر گلیکوژن می شود.

ورزشکاران حرفه ای، اغلب خرما را به عنوان میان وعده تمرینی استفاده می کنند، چون هضم آن سریع است و قند طبیعی دارد.

4- بعد از افطار در ماه رمضان

بهترین خوراکی برای شروع افطار است که باعث جلوگیری از افت فشار خون، ضعف و سردرد ناشی از روزه شروع نرمی برای معده پس از روزه داری طولانی می شود.

روایتی از پیامبر اسلام (ص):

«افطار خود را با خرما باز کنید، که برکت دارد و بدن را پاک می سازد.» (سنن ابی داود)

5- پیش از خواب (در موارد خاص)

مصرف خرما به همراه شیر گرم قبل از خواب در افراد دارای بی خوابی، استرس یا ضعف اعصاب مفید است. به تنظیم قند خون شبانه کمک می کند اما برای افراد دیابتی یا دارای مشکلات گوارشی شبانه توصیه نمی شود.

سخن پایانی

خرما یکی از سالم ترین و کامل ترین میوه هایی است که طبیعت در اختیار ما گذاشته است. سرشار از انرژی، ویتامین ها، مواد معدنی و فیبر است و از کودک تا سالمند می تواند از خواص بی نظیر آن بهره مند شود. با مصرف روزانه و متعادل این میوه ارزشمند، گامی مهم در ارتقاء سلامت عمومی بدن بردارید.

به یاد داشته باشید که هسته خرما همانند میوه خرما دارای خواص شگفت‌ انگیز درمانی است و برای سلامتی بدن بسیار مفید است. پس از خواص بی نظیر آن بی بهره نمانید!

از نظر حکمای طب سنتی، خرما یک غذای دارویی با ساختار گرم، مقوی و مغذی است که می تواند در بسیاری از اختلالات مزاجی، ضعف جسمی، اختلالات کبدی و نارسایی قوای جنسی مورد استفاده قرار گیرد.

ویژگی بارز این دیدگاه، درک تعادل و تناسب میان طبع فرد و طبع غذا است؛ موضوعی که در طب مدرن نیز با عنوان شخصی سازی تغذیه در حال توسعه است.

سوالات متداول

آیا مصرف زیاد خرما مضر است؟

در افرادی با دیابت یا رژیم های محدود کالری، زیاده روی در مصرف خرما می تواند باعث افزایش قند خون یا دریافت کالری مازاد شود. توصیه معمول، ۳ تا ۵ عدد در روز است مگر اینکه توسط پزشک منع خاصی داده شود.