بیماری شقاق چیست؟

احتمالا شما نیز تاکنون نام بیماری شقاق را شنیده باشید. این بیماری یکی از بیماری‌هایی است که در بانوان و آقایان بدون در نظر گرفتن سن رخ می‌دهد و می‌تواند درد شدیدی در مقعد ایجاد نماید. این بیماری در بیشتر مواقع خطرناک نیست و به راحتی با یک دوره دارو درمانی رفع می‌شود اما گاهی نیاز به درمان‌های تهاجمی برای کنترل این عارضه وجود دارد. شقاق مقعدی با چه علائمی همراه است؟ چه دلایلی موجب بروز این عارضه می‌شود و چگونه می‌توان آن را درمان کرد؟

بیماری شقاق چیست؟

بیماری شقاق یا فیشر مقعدی یک بیماری شایع و خوشبختانه قابل درمان است که با به پارگی ایجاد یک زخم یا شکاف کوچک در پوست نازک و مرطوب اطراف مقعد (مخاط) همراه است. اگر چه این عارضه می‌تواند در هر سن و جنسیتی رخ دهد، اما بیشتر در زنان باردار و نوزادان دیده می‌شود.

 شقاق مقعدی دارای مجموعه علائمی است که پزشک با استفاده از آن‌ها می‌تواند یک درمان مفید برای بیمار در نظر گرفته باشد. توجه داشته باشید عدم درمان این عارضه ممکن است عواقب جبران‌ناپذیری برای شما به همراه داشته باشد.

مطلب پیشنهادی: دلایل و راهکارهای درمان یبوست شدید

علائم بیماری شقاق

بیماری شقاق نیز مانند هر بیماری دیگر با یک سری درد و علائم همراه است که کمک می‌کند تا فرد و پزشک با بررسی این علائم ابتلا به این بیماری را تشخیص داده و هر چه سریع‌تر درمان را آغاز کنند. از مهم‌ترین علائم بیماری شقاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• درد شدید و تیز در هنگام دفع مدفوع
• خونریزی روشن روی مدفوع یا دستمال توالت
• خارش و سوزش در ناحیه مقعد
• اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد
• ترک‌های قابل‌مشاهده روی پوست اطراف مقعد
• توده کوچک روی پوست اطراف مقعد
• دشواری در دفع مدفوع
• احساس پری در ناحیه مقعد
• بی‌اختیاری مدفوع

توجه داشته باشید شدت علائم بیان شده در افراد مختلف متفاوت می‌باشد. بنابراین بررسی‌های لازم برای تشخیص این عارضه حتما باید توسط پزشک انجام گیرد.

مطلب پیشنهادی: غذاهای حاوی فیبر مفید برای روده

انواع بیماری شقاق

بیماری شقاق را بر اساس یک سری فاکتورها می‌توان دسته‌بندی کرد. به طور کلی شقاق را به دو دسته کلی شقاق حاد و مزمن تقسیم‌بندی می‌کنند.

۱- شقاق حاد

شقاق حاد نوعی شقاق است که کمتر از 6 هفته طول می‌کشد. این نوع شقاق معمولا با درد شدید، خونریزی و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد همراه است و برای کنترل و درمان آن از پمادها و داروهای مسکن استفاده می‌شود.

۲- شقاق مزمن

شقاق مزمن نوعی شقاق است که بیش از 6 هفته طول می‌کشد. این نوع شقاق معمولا با درد کمتر، خونریزی و اسپاسم عضلات اسفنکتر مقعد همراه است. توجه داشته باشید که شقاق مزمن ممکن است به جراحی نیاز داشته باشد.

علاوه بر موارد ذکر شده، بیماری شقاق را بر اساس محل درگیری نیز می‌توان به دسته‌های زیر تقسیم‌بندی کرد:

۳- شقاق خلفی

این نوع بیماری در قسمت خلفی (پشت) کانال مقعد رخ می‌دهد.

۴- شقاق قدامی

در نوع قدامی، علائم بیماری در قسمت قدامی (جلو) کانال مقعد دیده می‌شود.

۵- نوع جانبی

زخم‌های حاصل از شقاق جانبی در طرفین کانال مقعد مشاهده می‌گردد.

۶- شعاعی

در شقاق شعاعی معمولا خطی از پوست اطراف مقعد تا داخل کانال مقعد امتداد دارد.

مطلب پیشنهادی: تنبلی روده و راهکارهای درمان خانگی

علل ابتلا به بیماری شقاق

هنگامی که فردی بیماری شقاق را تجربه می‌کند معمولا با این سوال روبه‌رو خواهد شد که دلیل ابتلا به این عارضه چیست؟ در پاسخ باید بگوییم که دلایل بسیاری وجود دارد که می‌تواند موجب ابتلای فرد به بیماری شقاق شود. از مهم‌ترین این دلایل می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

دفع مدفوع بزرگ و سفت

افرادی که از رژیم‌های غذایی نامناسب پیروی می‌کنند یا نوشیدن آب زیاد را جدی نمی گیرند معمولا دفع مدفوع بزرگ و سفت را تجربه خواهند کرد. تحقیقات نشان داده است که دفع مدفوع بزرگ می‌تواند یکی از اصلی‌ترین عامل شقاق باشد.

اسهال مزمن

اسهال می‌تواند باعث تحریک و التهاب پوست اطراف مقعد شود و زمینه را برای ابتلا به بیماری فیشر مقعدی فراهم کند.

مطلب پشنهادی: سندروم روده تحریک پذیر

رابطه مقعدی

رابطه مقعدی می‌تواند باعث کشش و پارگی پوست مقعد شود. به همین دلیل گفته می‌شود افرادی که رابطه مقعدی را تجربه می‌کنند معمولا بیشتر از سایرین در خطر ابتلا به این بیماری قرار می‌گیرند.

زایمان

در اثر زایمان فشار زیادی بر عضلات اسفنکتر مقعد وارد می‌شود و ممکن است پارگی پوست مقعد و فیشر مقعدی رخ دهد.

بیماری‌های التهابی روده

از دیگر دلایل ابتلا به فیشر می‌توان به بیماری‌هایی مانند کرون و کولیت اولسراتیو که باعث التهاب و زخم در روده بزرگ و مقعد می‌شوند، اشاره کرد.

بیماری‌های مقاربتی

بیماری‌هایی مانند سفلیس، سوزاک و کلامیدیا از مهم‌ترین بیماری‌های مقاربتی هستند که گاهی بر روی بافت مقعد اثر می‌گذارد و موجب پارگی این ناحیه می‌شوند.

توجه داشته باشید افرادی که سابقه خانوادگی ابتلا به شقاق مقعدی را دارند یا به بیماری‌های خود ایمنی درگیر هستند، بیشتر در خطر ابتلا به این عارضه قرار می‌گیرند.

چه کسانی بیشتر در خطر ابتلا به بیماری شقاق قرار می‌گیرند؟

تمامی افرادی که از رژیم غذایی نامناسب پیروی می‌کنند، اضافه وزن دارند و به دلیل بیماری حساس هستند پر خطر ابتلا به شقاق مقعدی قرار دارند. در واقع می‌توان گفت عدم کنترل چاقی و اضافه وزن می‌تواند یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش ریسک ابتلا به این عارضه باشد. بنابراین اگر برای شما مهم است به این عارضه مبتلا نشوید، ضروری است وزن خود را کنترل کرده و با برخورداری از یک لایف استایل سالم شانس ابتلای خود را کاهش دهید. اگر زیاد ورزش نمی‌کنید و تحرک ندارید احتمالا بالت عضلات و پوست شما آسیب‌پذیرتر از سایر افراد است.

درمان بیماری شقاق

پس از تشخیص شقاق مقعدی ضروری است که اقدامات لازم درمانی هر چه سریع‌تر آغاز شود. از مهم‌ترین راهکارها برای درمان بیماری شقاق می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

۱- حمام آب گرم

نشستن در وان آب گرم به مدت 10 تا 20 دقیقه، چند بار در روز می‌تواند به شل شدن عضلات مقعد و کاهش درد کمک کند.

۲- صرف مسکن‌ها

داروهای مسکن بدون نسخه مانند استامینوفن یا ایبوپروفن می‌توانند موجب تسکین درد ناشی از شقاق مقعد شوند.

۳- استفاده از پمادها

پمادهای موضعی مانند پماد هیدروکورتیزون یا پماد لیدوکائین می‌توانند به منظور کاهش درد و التهاب در این عارضه مورد استفاده قرار گیرند.

۴- اصلاح رژیم غذایی

با اصلاح رژیم غذایی و مصرف فیبر و سبزیجات و همچنین نوشیدن آب کافی می‌توانید به نرم شدن مدفوع کمک شایانی کنید.

۵- داروهای تجویزی

پزشک ممکن است داروهای تجویزی مانند نیتروگلیسیرین یا دیلتیازم را برای شل شدن عضلات مقعد و بهبود جریان خون تجویز کند.

۶- بوتاکس

گاهی متخصصان از تزریق بوتاکس برای درمان شقاق استفاده می‌کنند. در واقع می‌توان گفت تزریق بوتاکس به شل شدن عضلات مقعد و تسکین درد کمک خواهد کرد.

۷- جراحی

در موارد شدید، ممکن است برای ترمیم شقاق نیاز به جراحی باشد. این روش درمانی معمولا زمانی مورد استفاده قرار می‌گیرد که روش‌های کم تهاجمی نمی‌توانند به رفع این عارضه کمک کنند.

راهکارهای پیشگیری

احتمالا شما هم این جمله را شنیده باشید که می‌گویند پیشگیری بهتر از درمان است. به همین دلیل ضروری است با توجه به نکات زیر از بروز شقاق مقعدی جلوگیری کنید:

 

۱- یک رژیم غذایی سالم و متعادل که سرشار از فیبر، میوه.ها، سبزیجات و غلات کامل باشد، می‌تواند به سلامت گوارش و دفع آسان تر مدفوع کمک کند. بنابراین ضروری است جهت پیشگیری از مصرف غذاهای تند و پرادویه که می‌توانند باعث تحریک و التهاب روده شوند، خودداری کنید. بهتر است مصرف کافئین و الکل را نیز محدود نمایید، زیرا این مواد می‌توانند باعث کم آبی بدن و یبوست شوند.

 

۲- ورزش منظم به تقویت عضلات روده و بهبود حرکات روده کمک می‌کند. سعی کنید روزانه حداقل 30 دقیقه فعالیت ورزشی داشته باشید. پیاده روی، دوچرخه سواری، شنا و یوگا از جمله ورزش‌های مناسب برای افراد مبتلا به یبوست یا شقاق مقعدی هستند.

مطلب پیشنهادی: کاهش وزن با دوچرخه سواری

۳- از مصرف داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) مانند ایبوپروفن و ناپروکسن به مدت طولانی خودداری کنید، زیرا این داروها می‌توانند خطر خونریزی را افزایش دهند.

 

۴- در صورت ابتلا به بیماری های زمینه‌ای مانند بیماری کرون یا کولیت اولسراتیو، با پزشک خود در مورد راه های پیشگیری از شقاق مقعدی صحبت کنید.

 

۵- از توالت فرنگی به جای توالت ایرانی استفاده کنید، زیرا توالت فرنگی به کاهش فشار در ناحیه مقعد کمک می‌کند.

 

۶- از پوشیدن لباس های زیر تنگ و چسبان که می‌توانند باعث تحریک ناحیه مقعد شوند، خودداری کنید.

نتیجه‌گیری

در این مطلب به بررسی بیماری شقاق پرداختیم و گفتیم که این عارضه با چه علائمی همراه است و چگونه می‌توان آن را کنترل کرد. همان گونه که اشاره کردیم رژیم غذایی مناسب و کنترل وزن نقش بسیار زیادی در کاهش ریسک ابتلا به این بیماری دارد. بنابراین اگر می‌خواهید هیچ وقت این بیماری را تجربه کنید، لازم است تا رژیم غذایی خود را اصلاح کنید. در مسیر اصلاح رژیم غذایی می‌توانید از رژیم درمانگران غفاری دایت نیز کمک بگیرید. توجه داشته باشید اگر اضافه وزن دارید، بهتر است هر چه سریع‌تر اقدامات لازم را برای رسیدن به وزن ایده‌آل خود انجام دهید.