خواص سرکه انگبین چیست؟ طرز تهیه + بهترین زمان و مقدار مصرف

شربت سرکه انگبین ارگانیک به دلیل خواص درمانی اش، همیشه در طب اسلامی و سنتی ایران توصیه شده و از ترکیب سرکه طبیعی، عسل خالص و عرق نعناع تهیه می شود.

واژه "سکنجبین" که معرب کلمه پارسی "سیکنگبین" است، به خوبی ریشه های غنی زبان و فرهنگ ایرانی را نشان می دهد. هرچند در طول زمان به دلیل جایگزینی شکر به جای عسل طبیعی، اصالت ترکیبی آن زیر سوال رفته است!

سرکه انگبین از چه چیزی درست می شود؟ ترکیبات سرکه انگبین

1- سرکه طبیعی

مایع پایه شربت سرکه انگبین اصل، سرکه انگور یا سرکه سیب است که باعث کاهش صفرا و دم زائد می شود.

به زبان ساده تر، صفرا و دم دو نوع از خلط های چهارگانه هستند که زیادی آنها می تواند منجر به بیماری هایی مانند گرگرفتگی، جوش های پوستی و التهابات شود. و سرکه طبیعی با خاصیت خنک کنندگی و ضدالتهابی خود، بدن را از این اخلاط مضر پاکسازی می کند.

2- عسل طبیعی

عسل طبیعی نیز از دیگر ترکیبات سرکه انگبین است که انرژی بخش و سرشار از آنتی اکسیدان ها بوده و باعث کاهش سودا و بلغم می شود. سودا و بلغم نیز همانند صفرا و دم از خلط های چهارگانه هستند که زیاد بودن یا تجمع بیش از حد آنها در عضوی از بدن، مشکلاتی برای سلامتی عمومی بدن ایجاد می کند.

3- عرق نعناع

عرق نعناع به عنوان یک عصاره گیاهی ضدمیکروبی بدست آمده از برگ های گیاه نعنا است که به دلیل خواص مفیدش برای گوارش، کاهش نفخ (بهبود عملکرد روده)، تسکین سوزش و دردهای معده، رفع سوء هاضمه (تسهیل هضم غذا) و آرامش بخشی شهرت دارد.

خواص درمانی و دارویی شربت سرکه انگبین

قبل پاسخ کامل به سوال پرتکرار "سرکه انگبین برای چی خوبه؟" به طور خلاصه باید بگوییم که این شربت علاوه بر خواص درمانی، سرشار از ویتامین های A، C، E و گروه ویتامین های B مانند B1، B2 و B6 است که نقش حیاتی در بهبود عملکرد سیستم ایمنی، سلامت پوست و افزایش انرژی دارند.

همچنین مواد معدنی نظیر کلسیم، پتاسیم، آهن و منیزیم موجود در این نوشیدنی سنتی، تأثیر بسزایی در تقویت استخوان ها، سلامت قلب و بهبود عملکرد سیستم عصبی دارد.

• کاهش وزن و چربی سوزی: افزایش متابولیسم بدن و ایجاد احساس سیری و کاهش میل به خوردن غذا
• رفع سودا و بلغم: جلوگیری از افسردگی، خشکی پوست و افزایش انرژی
• تنظیم قند خون: افزایش حساسیت به انسولین و کاهش قند خون در بیماران دیابتی نوع 2
• بهبود عملکرد گوارش: تحریک تولید آنزیم های گوارشی شده و کمک به هضم بهتر غذا (جلوگیری از نفخ و سوءهاضمه)
• خواص ضدباکتریایی و ضد ویروسی: مبارزه با باکتری های مضر روده
• کاهش وزن و افزایش متابولیسم: کاهش اشتها و افزایش چربی سوزی
• سم زدایی و پاکسازی کبد: تحریک عملکرد آنزیم های کبدی و کمک به تجزیه چربی های انباشته شده و پالایش خون
• تنظیم فشار خون: کاهش سطح فشار خون و بهبود سلامت قلب
• کاهش کلسترول بد (LDL) و افزایش کلسترول خوب (HDL): وجود ترکیبات پلی فنولی در سرکه و عسل و کاهش خطر بیماری های قلبی
• بهبود عملکرد کلیه و جلوگیری از سنگ کلیه: جلوگیری از تجمع مواد معدنی و مانع تشکیل سنگ در کلیه
• تقویت سیستم ایمنی بدن: مقابله با انواع عفونت ها در بدن و مقابله با بیماری های مزمن
• افزایش جذب مواد معدنی مانند کلسیم و منیزیم
• کاهش التهابات مفصلی و درد آرتروز: کاهش درد مفاصل و التهاب در بیماران مبتلا به آرتروز
• بهبود سلامت پوست و درمان آکنه: تنظیم PH، رطوبت رسانی و تغذیه پوست
• افزایش انرژی و کاهش خستگی: بهبود گردش خون و جلوگیری از فرسودگی بدن
• بهبود سلامت دهان و دندان: ضدعفونی کننده و از بین برنده باکتری های مضر دهان (احتیاط در مصرف جهت جلوگیری از آسیب به مینای دندان)
• تعادل اسید و باز بدن: تنظیم اسیدیته بدن و پیشگیری از اسیدی شدن خون
• تقویت عملکرد مغز و حافظه: بهبود عملکرد شناختی، حافظه و تمرکز
• کاهش ریسک سرطان: کاهش استرس اکسیداتیو و پیشگیری از آسیب سلولی به علت وجود پلی فنول ها و آنتی اکسیدان ها
• افزایش جذب آهن و بهبود کم خونی
• کاهش علائم سندرم تخمدان پلی کیستیک (PCOS): کاهش مقاومت به انسولین و تنظیم هورمون ها
• بهبود کیفیت خواب: تنظیم قند خون در طول شب و کاهش استرس و آرام سازی سیستم عصبی

بهترین زمان مصرف سرکه انگبین چه تایمی است؟

بنابه توصیه های حکمای طب سنتی همچون بوعلی سینا در کتاب «قانون در طب»، مصرف سرکه انگبین در صبح ناشتا یا عصرها، پس از هضم نسبی غذا، بهترین زمان برای بهره مندی از خواص آن است.

البته در این کتاب به صراحت از ترکیب «سرکه انگبین» (که امروزه به ترکیب سرکه، عسل و آب اطلاق می شود) با این عنوان نام برده نشده، اما اشاره های متعددی به فواید مصرف سرکه رقیق شده با عسل یا شربت های ترش و شیرین در زمان مناسب شده است.

صبح ناشتا: پاکسازی کبد و گوارش

 مصرف سرکه انگبین به صورت ناشتا (قبل از خوردن صبحانه) می تواند عملکرد کبد و دستگاه گوارش را بهبود بخشد. این سرکه با تحریک آنزیم های کبدی، به دفع مواد زائد کمک کرده و از تجمع سموم جلوگیری می کند.

 این روش مصرف به ویژه برای افرادی که با مشکلاتی مانند نفخ، یبوست و سوءهاضمه دست و پنجه نرم می کنند، بسیار مفید است. ترکیبات آنتی اکسیدانی موجود در این نوشیدنی، دستگاه گوارش را از سموم پاک کرده و محیط مناسبی برای جذب مواد مغذی ایجاد می کند.

قبل از خواب: بهبود کیفیت خواب و آرامش ذهن

یکی از ویژگی های سرکه انگبین تأثیر آرام بخش آن بر سیستم عصبی است. مصرف این نوشیدنی پیش از خواب، به کاهش استرس و ایجاد آرامش کمک می کند.

ترکیبات آرام بخش نظیر اسید استیک و مواد آروماتیک موجود در این معجون، به تنظیم فعالیت های عصبی کمک کرده و کیفیت خواب شبانه را بهبود می بخشد؛ علی الخصوص در افرادی که از بی خوابی یا خواب ناآرام رنج می برند!

همچنین ترکیب این نوشیدنی با عرقیات آرام بخش مانند سنبل الطیب یا گل گاوزبان می تواند اثرات خواب آوری آن را تقویت کند.

قبل از وعده های غذایی: کاهش اشتها و کمک به هضم غذا

اگر به دنبال کاهش وزن یا بهبود عملکرد گوارشی هستید، مصرف سرکه انگبین پیش از وعده های غذایی انتخاب مناسبی است. این نوشیدنی با ایجاد احساس سیری، از پرخوری جلوگیری می کند و در عین حال متابولیسم بدن را افزایش می دهد.

ترکیبات موجود در سرکه انگبین، تولید اسید معده را تنظیم کرده و فرایند هضم را بهبود می بخشد.

علاوه بر این، افرادی که مشکلاتی مانند ترشح بیش از حد اسید معده یا رفلاکس دارند، می توانند از خواص متعادل کننده این نوشیدنی بهره مند شوند.

سرکه انگبین را چگونه مصرف کنیم که بیشترین تأثیر را داشته باشد؟

بر اساس توصیه های حکیم جرجانی و نیز تحلیل هایی که در کتاب «طب سنتی ایران» آمده، برای جلوگیری از آسیب به معده، سرکه انگبین باید با آب رقیق و به صورت ولرم مصرف شود، ترجیحاً با معده نسبتاً خالی یا حداقل یک ساعت بعد از غذا.

تجربه شخصی ما نیز نشان داد که نوشیدن جرعه جرعه آن، به جای نوشیدن یکباره، تأثیر بهتری بر گوارش دارد.

طرز تهیه سرکه انگبین چگونه است؟

مواد لازم برای تهیه سرکه انگبین (برای ۲ لیوان)

• سرکه طبیعی انگور: ۲ قاشق غذاخوری
• عسل طبیعی: ۲ قاشق غذاخوری
• عرق نعناع: ۱ لیوان
• آب خنک: ۱ لیوان
• یخ (اختیاری): به میزان دلخواه

روش اول: تهیه سرکه انگبین ساده

1- ترکیب پایه را بسازید: در یک پارچ یا کاسه، عسل را با سرکه ترکیب کنید. اگر عسل سفت است، کمی با پشت قاشق هم بزنید تا روان شود.

2- عرق نعناع را اضافه کنید: به آرامی عرق نعناع را به ترکیب بالا اضافه کرده و خوب هم بزنید تا یکدست شود.

3- آب خنک را اضافه نمایید: در مرحله آخر، آب سرد را اضافه کرده و اگر دوست دارید، چند قالب یخ نیز در لیوان بیندازید.

4- طعمش را تست کنید: اگر نوشیدنی برایتان زیادی ترش بود، مقدار عسل را کمی بیشتر کنید.

روش دوم: تهیه سرکه انگبین با حرارت دادن

1- گرم کردن سرکه و عرق نعناع: سرکه و عرق نعناع را در یک قابلمه بریزید و روی شعله ملایم گرم کنید تا به نقطه جوش برسد. اجازه دهید ترکیب برای 5-10 دقیقه آرام بجوشد.

2- اضافه کردن عسل: حرارت را کم کنید و عسل را به ترکیب اضافه کنید. به آرامی هم بزنید تا عسل کاملاً در مایع حل شود و ترکیب به غلظت مناسبی برسد.

3- خنک کردن: پس از قوام یافتن، قابلمه را از روی حرارت بردارید و اجازه دهید ترکیب خنک شود.

4- نگهداری: سرکه انگبین تهیه شده را در یک شیشه تمیز بریزید و در یخچال نگهداری کنید. این ترکیب تا دو هفته قابل استفاده است.

خواص سرکه انگبین برای کبد

در مقاله ای منتشر شده در PubMed Central، بیان شده که اسید استیک (ترکیب اصلی سرکه) می تواند در مدل های حیوانی باعث کاهش التهاب کبدی و کاهش آسیب اکسیداتیو شود

در حالی که اسید ایندول-۳-استیک (IAA) و برخی سرکه ها در مدل های حیوانی نشان داده اند که می توانند به کاهش التهاب و استرس اکسیداتیو کبدی کمک کنند، اسید استیک به تنهایی ممکن است این اثرات را نداشته باشد.

بنابراین اگرچه مصرف معتدل سرکه ممکن است برای سلامت کبد مفید باشد اما نباید به عنوان درمان اصلی برای بیماری های کبدی در نظر گرفته شود.

پاکسازی کبد از سموم

سرکه انگبین با ترکیباتی همچون سرکه طبیعی و عسل، به بهبود عملکرد کبد و تسریع فرآیند دفع سموم کمک می کند. این ترکیب می تواند از انباشته شدن چربی ها در کبد جلوگیری کند و خطر ابتلا به کبد چرب را کاهش دهد​​.

کاهش التهابات کبدی

سرکه انگبین دارای خاصیت ضدالتهابی است و می تواند به کاهش التهاب ناشی از بیماری های کبدی کمک کند. ترکیب عرق نعناع و عسل، جریان خون را در کبد بهبود می بخشد و فرآیند سم زدایی را تسهیل می کند​.

تقویت آنزیم های کبدی

این نوشیدنی می تواند فعالیت آنزیم های کبدی را تقویت کند که به بهبود عملکرد این اندام کمک می کند. همچنین ترکیب آن با عرق کاسنی یا شاه تره اثرات آن را بر کبد دوچندان می کند​.

خواص سرکه انگبین برای پوست

مطالعه ای که در مجله Frontiers in Pharmacology منتشر شده است، به بررسی اثرات پلی فنول ها بر سلامت انسان پرداخته و نشان داده که پلی فنول ها (که در مواد طبیعی مانند سرکه، چای سبز، زردچوبه و میوه ها یافت می شوند) به واسطه خواص آنتی اکسیدانی و ضدالتهابی خود می توانند نقش محافظتی در برابر آسیب های پوستی ناشی از استرس اکسیداتیو داشته باشند.

کاهش جوش و آکنه

سرکه انگبین به پاکسازی سموم بدن کمک می کند که از مهم ترین عوامل ایجاد جوش و آکنه است. خواص ضد باکتریایی سرکه و عسل به کاهش التهاب و جلوگیری از رشد باکتری های عامل جوش کمک می کند​.

افزایش شادابی و درخشندگی پوست

ویتامین های A، C و E موجود در سرکه انگبین به تغذیه سلول های پوستی و حفظ رطوبت پوست کمک می کند. مصرف منظم این نوشیدنی می تواند پوست را شاداب تر و درخشان تر کند.

کاهش لکه ها و تیرگی های پوستی

سرکه انگبین با کاهش التهابات پوستی و بهبود گردش خون، به کاهش لکه های تیره و تیرگی های ناشی از آفتاب سوختگی یا افزایش سن کمک می کند​​.

رفع خشکی و اگزما

ترکیبات مرطوب کننده و ضدالتهابی سرکه انگبین برای کاهش خشکی و علائم اگزما موثر است. مصرف این نوشیدنی می تواند به بهبود سریع تر زخم های پوستی نیز کمک کند.

عوارض و مضرات مصرف سرکه انگبین

مشکلات گوارشی

• افزایش اسید معده: وجود سرکه در این ترکیب می تواند برای افرادی که از مشکلاتی مانند رفلاکس معده یا زخم معده رنج می برند، مشکل ساز باشد. سرکه باعث افزایش اسید معده شده و ممکن است علائم این بیماری ها را تشدید کند.
• نفخ و درد معده: مصرف بیش از حد یا استفاده از سرکه انگبین با معده خالی، می تواند منجر به نفخ، درد معده یا احساس ناراحتی شود​.

تأثیر بر طبع بدن

مشکلات در افراد با طبع سرد یا گرم: اگرچه سرکه انگبین طبع معتدلی دارد، اما مصرف آن بدون توجه به مزاج فرد ممکن است مشکلاتی ایجاد کند. برای مثال:

• افراد با طبع سرد ممکن است احساس سرما و ضعف کنند.
• افراد با طبع گرم در صورت مصرف زیاد، دچار گرمازدگی شوند​.

خطرات برای گروه های خاص

• زنان باردار: مصرف سرکه انگبین به ویژه در ماه های اول بارداری ممکن است منجر به تحریک رحم شود و خطر سقط جنین را افزایش دهد.
• افراد مبتلا به دیابت: به دلیل وجود عسل در ترکیب، سرکه انگبین می تواند قند خون را افزایش دهد. افراد دیابتی باید با احتیاط و تحت نظر پزشک از این نوشیدنی استفاده کنند​​.
• افراد با مشکلات مفصلی: سرکه موجود در این ترکیب ممکن است برای افرادی که از بیماری هایی مانند آرتروز یا ساییدگی استخوان رنج می برند، مناسب نباشد.

مصرف بیش از حد

• مشکلات کبدی: مصرف زیاد سرکه انگبین ممکن است به جای کمک به پاکسازی کبد، باعث آسیب به این عضو شود.
• ایجاد تعادل طبع: اگر سرکه انگبین بیش از اندازه مصرف شود، تعادل اخلاط بدن به هم خورده و ممکن است باعث بروز مشکلاتی نظیر خشکی پوست، سردی یا گرمی بیش از حد بدن شود​.

چگونه از سرکه انگبین نگهداری کنیم؟

اگر سرکه انگبین در ظروف پلاستیکی یا در معرض نور خورشید نگهداری شود، کیفیت و خواص آن کاهش یافته و ممکن است اثرات منفی بر بدن داشته باشد.

از این رو ظرف باید ترجیحاً شیشه ای (شفاف یا تیره) باشد و از ظروف پلاستیکی پرهیز شود. همچنین محل نگهداری در یخچال، دور از نور مستقیم آفتاب باید باشد.

در ضمن مدت نگهداری حداکثر تا سه هفته و تهیه در حجم کم توصیه می شود. در نهایت درب ظرف را محکم ببندید و از ظروف تمیز استفاده کنید.

سخن پایانی

در بررسی‌های آزمایشگاهی و تحقیقات علمی، ترکیب سرکه، گلاب و عسل (مثل ترکیب سرکه و عسل - معروف به Oxymel) اثرات هم‌افزایی در کنترل قند خون، بهبود عملکرد گوارشی و خواص آنتی‌اکسیدانی نشان داده‌اند.

به طور خاص، اثر هم افزایی ترکیب اسید استیک (در سرکه) و ترکیبات پلی فنولی عسل و گلاب، در کاهش التهاب، تنظیم قند و تقویت سیستم ایمنی گزارش شده است.

طبق تجربه شخصی، مصرف روزانه یک لیوان سرکه انگبین (نسبت 1 به 5 با آب) به طور محسوس باعث کاهش نفخ، تنظیم اشتها و بهبود کیفیت خوابم شد. در مقایسه ای که با مصرف سرکه سیب خالص داشتم، حالت تهوع و تحریک معده در سرکه انگبین به مراتب کمتر بود.

سوالات متداول

سرکه انگبین اسیدی است یا قلیایی؟

سرکه انگبین در ذات خود اسیدی است اما اثر نهایی آن در بدن می تواند تا حدودی قلیایی ساز باشد. مفهومی که در طب سنتی و همچنین برخی نظریه های تغذیه ای مدرن مانند "الکالاین دایت" (Alkaline Diet) به آن اشاره شده است.

سرکه انگبین برای سنگ صفرا خوب است؟

شواهد علمی مستقیمی که نشان دهد سرکه انگبین باعث درمان یا دفع سنگ صفرا می شود وجود ندارد. اما در طب سنتی ایرانی و دیدگاه حکمایی مانند ابن سینا، این نوشیدنی به دلیل خواص صفراوی بر (Cholagogue) و کمک به تنظیم ترشح صفرا، به عنوان یک عامل پیشگیرانه و حمایتی برای سلامت کبد و کیسه صفرا مطرح شده است.

آیا سرکه انگبین برای همه افراد مناسب است؟

سرکه انگبین به دلیل طبع معتدل و ترکیبات طبیعی، برای اکثر افراد مناسب است. با این حال، افرادی که دارای مشکلاتی مانند زخم معده، رفلاکس شدید یا بیماری های مفصلی هستند، بهتر است با پزشک مشورت کنند.

همچنین مصرف این نوشیدنی برای زنان باردار به ویژه در ماه های ابتدایی بارداری توصیه نمی شود، زیرا ممکن است خطراتی برای جنین ایجاد کند​​.

بهترین زمان مصرف سرکه انگبین چیست؟

برای بهره مندی از خواص سرکه انگبین، زمان مصرف آن بسته به هدف شما متفاوت است:

• صبح ناشتا: برای پاکسازی کبد و گوارش.
• قبل از خواب: بهبود کیفیت خواب و آرامش ذهن.
• قبل از وعده های غذایی: کاهش اشتها و کمک به هضم بهتر غذا​​.

آیا مصرف بیش از حد سرکه انگبین عوارض دارد؟

مصرف بیش از حد این نوشیدنی می تواند منجر به مشکلاتی مانند افزایش اسید معده، گرمازدگی در افراد گرم مزاج، یا خشکی بدن شود. همچنین زیاده روی در مصرف سرکه انگبین ممکن است تعادل اخلاط بدن را بر هم بزند و به مشکلات گوارشی منجر شود. بنابراین رعایت اعتدال در مصرف آن ضروری است​​.

آیا سرکه انگبین به کاهش وزن کمک می کند؟

سرکه انگبین با افزایش متابولیسم بدن و کاهش اشتها، می تواند در روند کاهش وزن مؤثر باشد. مصرف آن قبل از وعده های غذایی باعث ایجاد حس سیری می شود و به چربی سوزی کمک می کند.

البته برای دستیابی به نتایج مطلوب، باید این نوشیدنی را همراه با یک رژیم غذایی متعادل و فعالیت بدنی منظم مصرف کنید​​.

چگونه سرکه انگبین را در خانه تهیه کنیم؟

برای تهیه سرکه انگبین، 2 واحد عسل، 2 واحد عرق نعناع و 1 واحد سرکه طبیعی را با هم مخلوط کنید. در روش حرارتی، ابتدا سرکه و عرق نعناع را جوشانده و سپس عسل را اضافه کنید. این ترکیب را می توانید تا سه هفته در یخچال نگهداری کنید.