از ویتامین B12 چه می‌دانید؟!

ویتامین B12 که آن را با نام کوبالامین نیز می‌شناسند یکی از ویتامین‌های محلول در آب است. ویتامین B12 نیز مانند سایر ویتامین‌ها در بدن ساخته نمی‌شود و نیاز است از راه تغذیه جذب شود. در برخی از افراد ویتامین B12 به میزان بسیار ناچیزی جذب می‌گردد و یا غذاهایی که به طور معمول مصرف می‌کنند؛ فاقد میزان کافی ویتامین ب ۱۲ است. تا چه میزان درباره ویتامین ب ۱۲ اطلاعات دارید؟ چگونه کمبود ویتامین B12 را جبران کنیم؟ علائم بالا بودن ویتامین b۱۲ را می‌دانید؟ نحوه مصرف ویتامینB12 چگونه است؟ آیا درباره ارتباط ویتامین B12 و لاغری ویا ارتباط ویتامین B12و تیروئید، چیزی می‌دانید؟

در این مطلب از سایت غفاری دایت، می‌خواهیم به شما اطلاعات کافی درباره ویتامین ب ۱۲ بدهیم؛ پس تا انتها با ما همراه باشید.

نقش ویتامین B12 در بدن

کمبود ویتامین ب ۱۲ که آن را با نام کوبالامین نیز می شناسند در بدن می‌تواند عملکرد اعصاب محیطی و مرکزی را تحت تاثیر قرار دهد و سبب ساز بروز بیماری‌ هایی همچون افسردگی شود. علاوه بر این، کمبود ویتامین B۱۲ در بدن، می‌تواند علت خستگی دائمی، ضعف و عدم تمرکز باشد. 

همچنین، این ترکیب یکی از پیش‌نیازهای مهم در تولید گلبول قرمز است و در صورت کمبود ویتامین B12  کم‌خونی و به دنبال آن فشار خون پایین بروز می‌کند. یکی از مهمترین ویتامین‌های مورد نیاز برای تیروئید که برای عملکرد صحیح آن ضروری است، ویتامین ب ۱۲ است ارتباط بین این ویتامین و تیروئید، بیماری‌هایی است که به دنبال کمبود این ترکیب در بدن اتفاق می‌افتد. به طور کلی اصلی ترین علائم کمبود ویتامین ب۱۲ در بدن را می توان موارد مهم زیر دانست:

1. احساس ضعف و خستگی مفرط
2. رنگ پریدگی و زرد شدن پوست بدن
3. سردرد های مداوم 
4. افسردگی و تغییرات خلقی
5. مشکلات گوارشی نظیر یبوست و …
6. ضعف در تمرکز
7. در و التهاب در ناحیه دهان و زبان 
8. سوزن سوزن شدن بدن به ویژه در پاها
9. عدم کاهش وزن با وجود رژیم (استپ وزنی)

مطلب پیشنهادی: مهمترین علل استپ وزنی

افراد مستعد کمبود کوبالامین

یکی از مهمترین دلایل کمبود این ویتامین در بدن می‌تواند به دلیل بالارفتن سن باشد. اغلب، در افراد مسن و پیر، کمبود ویتامین B12 وجود دارد. همچنین افرادی که جراحی لاغری انجام داده‌اند و بخشی از معده یا روده خود را برداشته‌اند، بیشتر مستعد افت سطح این ویتامین در بدن خود می باشند. چنانچه این افراد ذخیره کافی در بدن خود داشته باشند، تا حدود ۴ سال طول می‌کشد تا علائم آن مشخص شود. افرادی که الکل زیاد مصرف می‌کنند و یا التهاب روده و بیماری سلیاک دارند نیز اغلب دچار کمبود ویتامین B12 هستند. 

ممکن است کودکان نیز به کمبود ویتامین ب۱۲ دچار شوند که اغلب به دلیل غذای رژیمی مادر، در دوران بارداری است. چنانچه فرد باردار یا شیرده، از میزان کافی غذاهای حاوی ویتامین B12 استفاده نکند، احتمال کمبود این ویتامین در کودک وی بالا می‌رود که در رشد و حرکت او اختلال ایجاد کرده و یا کودک را دچار کم‌خونی می‌کند.

بیشتر بخوانید: برای دانستن بهترین زمان مصرف مکمل ها این بخش را مطالعه کنید. 

۹ نشانه کمبود ویتامین B12

۱. خستگی مفرط

اگر کمبود ویتامین ب ۱۲ داشته باشید، احتمالاً احساس خستگی خواهید کرد. سلول های بدن شما برای عملکرد صحیح به این ماده نیاز دارند. به این ترتیب، داشتن سطوح ناکافی B12 می تواند تولید طبیعی گلبول های قرمز خون را کاهش دهد، که می تواند تحویل اکسیژن را مختل کند.

به طور خاص، کمبود کوبالامین به همراه فولات در بدن می تواند باعث کم خونی مگالوبلاستیک شود. این وضعیت منجر به تشکیل گلبول‌های قرمز بزرگ، غیرطبیعی و نابالغ و اختلال در سنتز DNA می‌شود. وقتی بدن شما گلبول های قرمز سالم کافی برای حمل اکسیژن به بافت ها را نداشته باشد، احتمالاً احساس ضعف و خستگی خواهید کرد. بنابراین مهم است بدانید که زمان هایی که احساس خستگی مداوم را تجربه می کنید، ممکن است میزان این ویتامین در بدن شما کاهش پیدا کرده باشد.

۲. پوست رنگ پریده یا زرد

علامت دیگری که می تواند نشان دهنده کمبود این ویتامین باشد، رنگ پریدگی یا زردی پوست است. مانند بیماری به نام کم خونی فقر آهن، کم خونی مرتبط با کمبود ب ۱۲ ممکن است به دلیل کمبود گلبول های قرمز کاملا بالغ و سالم در بدن، پوست شما را رنگ پریده کند.

مطلب پیشنهادی: درمان کم خونی

کاهش سطح B12 همچنین می تواند باعث بیماری به نام یرقان شود که باعث می شود پوست و سفیدی چشم شما رنگ زردی به خود بگیرند. این رنگ به دلیل سطح بالای بیلی روبین در خون ایجاد می شود. بیلی روبین یک محصول زائد در بدن است که وقتی بدن شما گلبول های قرمز را تجزیه می کند، ایجاد می شود.

۳. سردرد و میگرن

کاهش سطح این ویتامین می تواند منجر به عوارض عصبی از جمله سردردهای مداوم شود. در واقع، سردرد یکی از شایع ترین علائم گزارش شده مربوط به کمبود B12 در بزرگسالان و کودکان است. برخی از مطالعات نشان داده اند که افرادی که اغلب انواع خاصی از سردردها را تجربه می کنند، به احتمال زیاد سطح ب۱۲ پایینی دارند.

یک مطالعه در سال 2019 با 140 نفر که نیمی از آنها میگرن را تجربه کردند، نشان داد که سطح کوبالامین خون در شرکت کنندگان مبتلا به میگرن در مقایسه با شرکت کنندگان بدون سابقه میگرن به طور قابل توجهی کمتر بود. این مطالعه همچنین نشان داد که افرادی که بالاترین سطح B12 را داشتند در مقایسه با شرکت‌کنندگانی که پایین‌ترین سطح ب۱۲ را داشتند، 80 درصد کمتر در معرض ابتلا به میگرن بودند. البته همچنان تحقیقات متخصصین در خصوص بررسی این موضوع که آیا درمان با B12 ممکن است علائم سردرد میگرنی را در برخی افراد بهبود بخشد، ادامه دارد.

۴. افسردگی و تغییرات خلقی

عملکرد صحیح سیستم عصبی مرکزی شما تا حد زیادی به وجود ویتامین ب ۱۲ در بدن وابستگی دارد. بطوریکه کمبود این ماده مغذی می تواند بر سلامت روان شما تاثیر بگذارد. به طور خاص، کمبود ب۱۲ با خطر بیشتر ابتلا به افسردگی مرتبط است داشتن سطوح پایین B12 می تواند باعث افزایش سطح اسید آمینه حاوی گوگرد به نام هموسیستئین شود. 

بطوری که ممکن است با افزایش استرس اکسیداتیو، آسیب DNA و مرگ سلولی در بدن، موجب بروز علائم افسردگی و تغییرات خلقی در فرد شود. یک مطالعه در سال 2020 بر روی 132 کودک و نوجوان، 89 نفر مبتلا به افسردگی و 43 نفر بدون افسردگی، نشان داد که شرکت کنندگان مبتلا به افسردگی در مقایسه با افراد بدون افسردگی، سطح کوبالامین کمتر و سطوح بالاتری از هموسیستئین داشتند. 

علاوه بر علائم افسردگی، سطوح پایین یا کمبود B12 ممکن است منجر به سایر شرایط روانی، از جمله روان پریشی و اختلالات خلقی شود.

۵. مشکلات گوارشی

اسهال، حالت تهوع، یبوست، نفخ، گاز و سایر علائم گوارشی که وابسته به کاهش سطح این ترکیب در بدن است می تواند متفاوت باشد. این مسائل می تواند هم بزرگسالان و هم کودکان را تحت تأثیر قرار دهد. البته به خاطر داشته باشید که بسیاری از این علائم غیراختصاصی هستند و می توانند ناشی از عوامل خارجی یا بیماری های دیگری نیز باشند. 

به عنوان مثال، عدم تحمل غذایی، داروها و عفونت ها همگی می توانند منجر به اسهال شوند. بنابراین مشکلات گوارشی می توانند از علائم تکمیلی کاهش سطح این ویتامین در بدن باشند و در کنار سایر علائم تشخیصی کاربرد داشته باشند. 

۶. مشکل در تمرکز و اختلال ذهنی

از آنجایی که کمبود ب۱۲ بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر منفی می‌گذارد، افراد با سطح پایین یا کمبود کوبالامین ممکن است احساس مه‌ آلودگی مغزی داشته باشند و در تمرکز و تکمیل وظایف خود با مشکل مواجه گردند.

افراد مسن به ویژه در معرض خطر این عوارض جانبی هستند زیرا خطر کمبود B12 با افزایش سن افزایش می یابد. در واقع، بسیاری از مطالعات سطوح پایین B12 را با بدتر شدن عملکرد ذهنی در بزرگسالان مسن‌تر مرتبط کرده‌اند. خوشبختانه، مطالعات نشان می دهد که اختلالات ذهنی مربوط به سطوح پایین B12 می تواند با درمان و تقویت بدن بهبود یابد.

به عنوان مثال، یک مطالعه در سال 2020 در این خصوص انجام شد و در آن 202 نفر با اختلالات ذهنی خفیف و سطوح پایین کوبالامین و سطوح هموسیستئین بالا، مورد آزمایش قرار گرفتند. در این تحقیق این افراد را به مدت ۳ ماه تحت درمان جایگزین تامین ویتامین ب۱۲ قرار دادند. با گذشت ۳ ماه دیده شد که ۸۴٪ شرکت کنندگان در این تحقیق بهبودی قابل توجهی پیدا کردند و علائمی نظیر تمرکز ضعیف، کاهش حافظه و فراموشی را همانند قبل از خود نشان نمی دهند. 

۷. درد و التهاب دهان و زبان

گلوسیت یک اصطلاح پزشکی است که به زبان ملتهب، قرمز و دردناک اشاره دارد. این عارضه می تواند ناشی از کمبود سطح ویتامین B12 در بدن باشد. در افراد مبتلا به فقر ویتامین ب ۱۲، گلوسیت می تواند همراه با استوماتیت ظاهر شود که با زخم و التهاب در دهان مشخص می شود.

اگرچه گلوسیت و استوماتیت در افراد مبتلا به کم خونی ناشی از کمبود کوبالامین شایع است، اما می توانند بدون کم خونی نیز رخ دهند و می توانند نشانه ای از کمبود اولیه B12 باشند. همانطور که گفته شد، گلوسیت همچنین می تواند ناشی از کمبود سایر مواد مغذی مانند فولات، ریبوفلاوین (B2) و نیاسین (B3) در بدن نیز بروز پیدا کند.

۸. پارستزی در دست و پا (سوزن سوزن شدن)

پارستزی یک اصطلاح پزشکی است که به احساس سوزش یا سوزن سوزن شدن در نواحی خاصی از بدن مانند دست ها و پاها اشاره دارد. بسیاری از بزرگسالان و کودکانی که کمبود کوبالامین دارند، پارستزی را گزارش می‌کنند. متاسفانه، این علامت کمبود ب۱۲ با علائم مربوط به نوروپاتی دیابتی همپوشانی دارد.

آسیب عصبی ناشی از قند خون بالا که می تواند باعث درد و بی حسی در اندام ها شود نیز بسیار شبیه به پارستزی ناشی از کاهش سطح ویتامین ب۱۲ در بدن افراد است. افراد مبتلا به دیابت که متفورمین مصرف می کنند در معرض خطر بیشتری برای ابتلا به کمبود B12 هستند.

زیرا این دارو می تواند جذب ویتامین B12 را در بدن کاهش دهد. بنابراین، کمبود این ویتامین می تواند به اشتباه به عنوان نوروپاتی محیطی در افراد مبتلا به دیابت تشخیص داده شود. در نتیجه، بسیاری از کارشناسان توصیه می کنند افرادی که به طور منظم متفورمین مصرف می کنند، از نظر کمبود ویتامین ب۱۲ نیز غربالگری شوند.

۹. توقف در کاهش وزن (استپ وزنی)

بسیاری از افراد به دلیل تاثیر ویتامین ب ۱۲ در سوخت و ساز و همچنین ضروری بودن این ویتامین در عملکرد تیروئید، آن را با لاغری مرتبط می‌ دانند. اما شاید بتوان گفت هنوز دلیل قطعی برای ارتباط ویتامین B12 و لاغری به دست نیامده است. 

امروزه روشی با نام تزریق لیپوتروپیک B12 مرسوم شده است که روی سوخت و ساز چربی‌ها و همچنین تجزیه چربی‌ها در کبد چرب تاثیر می‌گذارد. این تزریق شامل ویتامین ب ۱۲، اینوزیتول کولین و متیونین است. اما با این وجود نمی‌توان مدرک مورد اعتماد برای تایید این روش پیدا کرد، در حالی‌که بسیاری از افراد ادعا می‌کنند این روش برای آن‌ها موثر بوده است.

مطلب پشنهادی: رژیم غذایی درمانی کبد چرب

سایر علائم و نشانه های کمبود B12

علاوه بر علائم بالا، کمبود B12 ممکن است منجر به موارد زیر شود:

گرفتگی عضلات

ضعف عضلانی می تواند از نشانه های کمبود این ویتامین در بدن باشد. کمبود B12 بر عملکرد اعصاب حرکتی و حسی تأثیر منفی می‌گذارد، که می‌تواند باعث گرفتگی و ضعف عضلانی شود. اختلال در هماهنگی آتاکسی یا اختلال در تعادل و هماهنگی، یک علامت عصبی است که می تواند ناشی از کمبود B12 باشد. به این ترتیب، فرد ممکن است در راه رفتن و حفظ تعادل مشکل داشته باشد.

اختلال در نعوظ

 مردان مبتلا به کمبود کوبالامین ممکن است اختلال نعوظ را در نتیجه افزایش سطح هموسیستئین در بدن تجربه کنند.

اختلالات بینایی

 کمبود ب۱۲ ممکن است باعث اختلال در بینایی شود، احتمالاً به دلیل آسیب به عصب بینایی این مشکل به وجود می آید.

بیشتر بخوانید: برای آشنایی با موضوع لاغری با انواع ویتامین کلیک کنید.

چگونه کمبود ویتامین B12 را جبران کنیم ؟!

ویتامین ب ۱۲ را باید از مواد غذایی جذب کنیم‌. همچنین می‌توان از مکمل‌های ویتامین ب ۱۲ استفاده کرد. این مکمل‌ها را می‌توان به صورت آمپول ویتامین B12 و همچنین قرص یا کپسول استفاده نمود.

کوبالامین در چه غذاهایی وجود دارد؟

• گوشت سفید
• گوشت قرمز
• تخم مرغ
• لبنیات
• غلات
• حبوباتی همچون عدس و لوبیا سفید

نحوه مصرف ویتامین ب ۱۲

چنانچه بر اثر عدم جذب ویتامین ب۱۲ در بدن، نیازمند استفاده از مکمل‌ها باشیم؛ می‌توانیم آن‌ها را به دو صورت قرص و آمپول ویتامین B12 استفاده کنیم. آمپول این ویتامین اغلب در موارد کم‌خونی تجویز می‌شود و بیشتر برای افرادی کاربرد دارد که به دلیل مشکلات اسید معده قادر به جذب ویتامین ب ۱۲ به صورت خوراکی نیستند. برای برخی از افراد این آمپول ممکن است سبب ایجاد آلرژی شود. برخی از عوارض آمپول ویتامین ب ۱۲ عبارتند از:

•  سردرد
• خارش و تورم پوست
• حالت تهوع
• معده درد 
• و... 

قرص ویتامین B12

یکی از راه‌هایی که به کمک آن می‌توانیم کمبود کوبالامین را جبران کنیم، استفاده از قرص ویتامین B12 است. برخی از افراد قادر به جذب ویتامین های گروه B از طریق خوراکی نیستند و به همین دلیل باید با تجویز پزشک از مکمل ویتامین B12 استفاده کنند. 

نحوه مصرف ویتامین ب ۱۲ به صورت خوراکی و همچنین دوره زمان مصرف قرص، توسط پزشک برای این افراد مشخص می‌شود. به طور کلی چنانچه نیازمند مصرف این مکمل هستید، بهترین زمان خوردن ویتامین ب 12 همراه با صبحانه یا نهار است؛

 اما شکل زیرزبانی آن همراه با شام میل می‌ شود. همچنین توجه به این نکته ضروری است که در صورتی که ویتامین ب کمپلکس مصرف می کنید، بهتر است هنگام صبح آن را میل کنید. به این دلیل می‌گوییم بهترین زمان مصرف قرص ویتامین B12 در روز است، زیرا می‌تواند در افزایش سوخت و ساز موثر باشد؛ بنابراین بهتر است در طول روز مصرف گردد.

تاثیر کوبالامین بر لاغری

چنانچه برای لاغری از ویتامین ب ۱۲ استفاده می‌کنید، بهتر است در کنار آن، تحرک و یک رژیم غذایی مناسب را فراموش نکنید. یک رژیم لاغری اصولی و صحیح که می‌ توانید نمونه‌ های آن را در سایت غفاری دایت پیدا کنید؛ به شما کمک می‌کند تا به صورت اصولی به تناسب اندام برسید و در کنار آن سلامت شما را به خطر نمی اندازد. پس همین حالا با کلیک بر روی غفاری دایت، به این وبسایت سر بزنید.