طرز تهیه سرکه سیب خانگی به روش سنتی (درجه 1 و طبیعی)
- 1404/04/16
- اشتراک گذاری

زکریای رازی نیز در آثارش چون الحاوی، از سرکه به عنوان ماده ای سودمند برای پاکسازی معده، کاهش التهاب و دفع سموم یاد کرده است. به باور او، سرکه ای که از میوه خالص و به روش طبیعی تهیه شود، می تواند جزئی از درمان باشد؛ دیدگاهی که هنوز در طب سنتی جایگاه دارد.
صفر تا صد طرز تهیه سرکه سیب خوشمزه و طبیعی مرحله به مرحله در خانه
مواد لازم برای تهیه سرکه سیب:
روش سنتی بدون شکر:
- سیب تازه: 1.5 تا 3 کیلوگرم
- آب بدون کلر: به اندازه ای که روی سیب ها را بپوشاند
- هیچ نوع شیرین کننده اضافه نمی شود.
روش سریع با شکر:
- سیب: 1.5 تا 3 کیلوگرم
- شکر: 2 تا 6 قاشق غذاخوری (بسته به حجم)
- آب بدون کلر: 1 تا 2 لیتر
روش تهیه با سرکه مادر:
- سیب: 1.5 تا 3 کیلوگرم
- سرکه سیب خام یا مادر: 100 تا 200 میلی لیتر
- آب: به میزان لازم
روش تهیه با عسل:
- سیب: 1.5 تا 3 کیلوگرم
- عسل طبیعی: 2 تا 6 قاشق غذاخوری
- آب: به میزان لازم
سایر مواد اختیاری در برخی روش ها:
- نمک (در روش فوری): 1 قاشق غذاخوری
- نخود آبگوشتی (در روش سنتی برای جذب رطوبت): 1 تا 2 قاشق غذاخوری
ابزارهای مورد نیاز برای تهیه سرکه سیب:
ابزار
|
کاربرد و توضیحات
|
ظرف شیشهای بزرگ یا سفالی
|
بهترین گزینه برای تخمیر طبیعی؛ با اسید واکنش نمیدهد
|
قاشق چوبی یا پلاستیکی
|
برای هم زدن روزانه مخلوط بدون ایجاد واکنش شیمیایی
|
پارچه نخی تمیز یا تنظیف
|
برای پوشاندن ظرف تخمیر و جلوگیری از ورود پشه، گرد و غبار
|
کش لاستیکی
|
برای محکم کردن پارچه روی دهانهی ظرف
|
صافی پارچهای یا توری ریز
|
برای جدا کردن تفالهها از مایع سرکه
|
ظرف شیشهای کوچک دربدار
|
برای نگهداری نهایی سرکه بعد از پایان فرآیند تخمیر
|
دماسنج محیطی (اختیاری) | برای کنترل دمای محیط و اطمینان از مناسب بودن آن (۲۰ تا ۳۰ درجه سانتیگراد) |
مرحله اول: انتخاب و آماده سازی سیب ها
طبق گفته سایت cropsandsoils، سیب های شیرین و رسیده برای تخمیر بهتر هستند زیرا قند طبیعی آن ها تخمیر را تسریع می کند.
سیب هایی که سم زدایی نشده اند، مانع از رشد باکتری های مفید برای تخمیر می شوند. پس خرد کردن کامل سیب همراه با پوست و هسته باعث استخراج بهتر قندها می شود.
مرحله دوم: آغاز فرایند تخمیر (فعال سازی)
در این مرحله، کلید اصلی آغاز تخمیر موفق، تغذیه مخمرها و باکتری های مفید است. برای این منظور، به ازای هر لیتر آب، حدود ۲ قاشق غذاخوری شکر به ترکیب اضافه می شود.
شکر نقش منبع انرژی را برای فعالیت مخمرها ایفا می کند و باعث می شود فرایند تخمیر به درستی و با قدرت کافی آغاز شود. (منبع)
در برخی روش ها، برای افزایش کیفیت و تسریع تخمیر، از مقداری عسل طبیعی خام یا مقدار کمی سرکه مادر (سرکه ای طبیعی و زنده که قبلاً تخمیر شده) استفاده می شود. این افزودنی ها به عنوان تقویت کننده محیط میکروبی عمل می کنند.
دقت کنید که از آب بدون کلر (مثل آب جوشیده سرد شده یا آب فیلتر شده) استفاده شود، چرا که کلر موجود در آب شهری می تواند باکتری های مفید را از بین ببرد و روند تخمیر را مختل کند.
مرحله سوم: تخمیر اولیه
اکنون نوبت به آغاز تخمیر اولیه (الکلی) رسیده، این مرحله دقیقا جایی است که سیب ها شروع به تبدیل شدن به الکل می کنند.
ظرف مناسب برای این فرآیند باید شیشه ای یا سفالی باشد، چرا که فلز یا پلاستیک با ترکیب سرکه واکنش داده و به طعم و سلامت نهایی آسیب می رساند.
دهانه ظرف باید با یک پارچه نخی تمیز یا تنظیف پوشانده شود تا هم هوا به درون ظرف نفوذ کند و هم از ورود گرد و غبار، حشرات یا کپک جلوگیری شود.
ظرف را در مکانی گرم، تاریک و با تهویه مناسب قرار دهید. دمای ایده آل بین ۲۰ تا ۲۵ درجه سانتی گراد است. دمای پایین تر فرایند تخمیر را کند یا متوقف می کند.
فراموش نکنید که هر روز یک بار با قاشق چوبی تمیز محتویات را به آرامی هم بزنید. این کار باعث تهویه بهتر، جلوگیری از ایجاد کپک سطحی و توزیع یکنواخت فعالیت مخمرها می شود.
مرحله چهارم: صاف سازی (جداسازی تفاله ها)
پس از گذشت ۳ تا ۶ هفته، متناسب با شرایط محیطی و نوع سیب استفاده شده، تفاله های سیب ته نشین شده و مایع رویی بوی ترش، ملایم و دلپذیری می گیرد. این نشانه ای از موفقیت تخمیر اولیه است.
در این مرحله، مایع را از صافی بسیار ریز یا کیسه پارچه ای نخی تمیز عبور دهید تا تفاله ها جدا شوند. استفاده از پارچه های نخی کمک می کند تا ذرات ریز سیب وارد مرحله دوم تخمیر نشوند و شفافیت و خلوص سرکه نهایی افزایش یابد.
مرحله پنجم: تخمیر نهایی (استیکی)
مایع صاف شده را در ظرف شیشه ای تمیز بریزید. این ظرف باید در مکانی نسبتاً گرم ولی دور از نور مستقیم خورشید قرار گیرد. در این مرحله نیز باید اجازه تنفس به مایع داده شود؛ بنابراین یا از درپوش نیمه باز استفاده کنید یا دوباره از پارچه تنظیف برای پوشش دهانه ظرف کمک بگیرید.
این مرحله بین ۳۰ تا ۶۰ روز زمان می برد. در این مدت، یک لایه ژله ای نازک و کم کم ضخیم روی سطح سرکه تشکیل می شود که به آن مادر سرکه می گویند.
این لایه نشانه ای از رشد و فعالیت باکتری های مفید اسید ساز است و وجود آن بسیار ارزشمند است زیرا برای تهیه سرکه های بعدی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
مرحله ششم: ذخیره سازی و نگهداری
پس از پایان تخمیر نهایی، سرکه آماده مصرف است. می توانید آن را با یا بدون مادر سرکه در بطری های شیشه ای تمیز بریزید. بطری های تیره رنگ انتخاب مناسبی هستند زیرا از سرکه در برابر نور محافظت کرده و خواص آن را بهتر حفظ می کنند.
سرکه سیب خانگی را در محیط خنک و تاریک یا یخچال نگهداری کنید. در صورت نگهداری صحیح، این سرکه می تواند تا ۲ سال بدون افت کیفیت باقی بماند.
نکته: زمانی که سرکه بوی ترش مطلوبی گرفت و PH آن زیر ۴ رسید (قابل اندازه گیری با نوار PH)، آماده استفاده است.
طبق توصیه nchfp، توصیه شده است که سرکه های طعم دار در جای خنک و تاریک (مثلاً یخچال یا کابینت دور از نور مستقیم) نگهداری شوند و فریج ریز کردن بهترین گزینه برای حفظ تازگی و طعم است.
نکات جلوگیری از کپک زدن سرکه سیب
- همیشه از ظروف غیر فلزی استفاده کنید تا واکنش شیمیایی با اسید اتفاق نیفتد.
- اگر کپک سفید روی سطح دیدید، آن را به آرامی بردارید؛ ولی کپک سبز یا سیاه نشانه آلودگی است.
- نگذارید سیب ها بیش از حد بالا بیایند و از آب بیرون بزنند؛ می تواند باعث فساد شود.
- بوی سرکه در حال تخمیر ممکن است تند یا شیرین باشد ولی نباید بوی گندیدگی بدهد.
- پس از تخمیر کامل، مایع را فیلتر کرده و در بطری های شیشه ای تیره بریزید.
جدول جمع بندی مراحل تهیه سرکه سیب اسلامی به روش سنتی
مرحله
|
زمان تقریبی
|
توضیح
|
انتخاب و آمادهسازی سیب
|
۱ روز
|
انتخاب سیبهای شیرین، رسیده و بدون کپک. خرد کردن با پوست و هسته.
|
له کردن یا کوبیدن سیب
|
همان روز
|
له کردن کامل برای آزاد شدن آب و قند طبیعی میوه.
|
تخمیر الکلی اولیه
|
۲۰ تا ۳۰ روز
|
نگهداری تفاله سیب در ظرف سفالی یا شیشهای در دمای اتاق؛ بدون آب.
|
افزودن آب و صافکردن
|
پس از تخمیر اولیه
|
صافکردن تفاله و افزودن آب جوشیده سرد به نسبت یک به یک یا یک به دو.
|
تخمیر اسیدی (مرحله سرکهای)
|
۳۰ تا ۶۰ روز یا بیشتر
|
تخمیر مایع صافشده در محیط گرم، تاریک و با درپوش نخی برای ورود هوا.
|
آزمون بوی ترش و pH
|
پس از هفته ششم به بعد
|
بررسی بوی سرکه و آزمایش با نوار pH (زیر ۴ نشانه آمادهبودن سرکه است).
|
صافکردن نهایی و ذخیرهسازی
|
پس از پایان تخمیر اسیدی | صافکردن کامل سرکه، ریختن در بطری شیشهای تیره، نگهداری در یخچال یا محل خنک. |
نتیجه گیری به همراه توصیه های نهایی
با رعایت اصول ساده ای چون استفاده از سیب های رسیده و طبیعی، عدم استفاده از مواد شیمیایی و صبوری در طول مراحل تخمیر، می توان محصولی به دست آورد که از لحاظ طعم، سلامت و خواص درمانی، بسیار فراتر از نمونه های کارخانه ای است.
سرکه سیب خانگی حاصل پیوند سه عنصر کلیدی است: طبیعت، زمان و توجه. اگر این سه عنصر در کنار هم رعایت شوند، حاصل آن سرکه سیب خالص، خوش بو و سرشار از خواص مفید از جمله پاکسازی کبد خواهد بود.
- شکر ابزار آغاز است، نه طعم دهنده: اضافه کردن شکر در ابتدا برای تغذیه مخمر ها است، نه برای شیرین کردن سرکه نهایی. پس نگران شیرینی نباشید؛ سرکه تان همچنان ترش خواهد شد.
- نفس کشیدن ظرف، شرط زنده بودن سرکه است: هرگز در ظرف را در مراحل تخمیر محکم نبندید. سرکه موجودی زنده است که برای شکل گیری نیاز به اکسیژن دارد. پارچه نخی تمیز، بهترین محافظ همزمان برای تنفس و جلوگیری از آلودگی است.
- بوی بد در ابتدای تخمیر طبیعی است ولی بوی تعفن نه: در هفته های اول ممکن است بوی ترش یا گاهی نامطبوعی احساس کنید که طبیعی است. اما اگر بوی تعفن، کپک یا گندیدگی شدید بود، احتمال آلودگی بالا است و بهتر است سرکه دور ریخته شود.
- کیسه نخی همیشه بهتر از صافی پلاستیکی است: برای شفافیت بیشتر سرکه، بهتر است تفاله ها را با کیسه نخی یا پارچه تنظیف صاف کنید. استفاده از صافی های پلاستیکی یا فلزی باعث ورود ذرات ریز و کدر شدن سرکه می شود.
- صبوری، بهترین افزودنی پنهان سرکه است: برخلاف روش های فوری که سرکه را در کمتر از ۲ هفته تولید می کنند، سرکه ای که زمان کافی برای تخمیر داشته، هم خواص درمانی بیشتری دارد و هم طعم بالغ تری. عجله، دشمن تخمیر طبیعی است.
- اگر لایه ای روی سرکه تشکیل شد، نترسید: وجود لایه ژله ای (مادر سرکه) نشان دهنده موفقیت تخمیر و فعالیت باکتری های مفید است. این لایه را نگه دارید تا در تهیه سرکه های بعدی استفاده شود.
اگر میخواهید بدانید چه کسانی نباید سرکه سیب بخورند؟ پیشنهاد می کنیم مقاله ما را مطالعه کنید. همچنین اگر علاقه مند به طرز تهیه سرکه انگور هستید می توانید مقاله آن را بخوانید.
سوالات متداول
آیا می توان از سیب های نیمه خراب یا لکه دار برای تهیه سرکه استفاده کرد؟
استفاده از میوه های خراب باعث رشد کپک و خطر آلودگی قارچی می شود. بهتر است فقط از سیب های سالم استفاده گردد.
آیا استفاده از ظرف فلزی برای نگهداری سرکه سیب مجاز است؟
به هیچ وجه! فلز با اسید واکنش نشان می دهد و هم طعم را تغییر می دهد، همچنین ممکن است برای سلامتی مضر باشد. تنها ظرف های شیشه ای یا سفالی لعاب دار مناسب اند.
چه زمانی می توان از سرکه سیب استفاده کرد؟
حدود ۴۵ روز پس از شروع فرآیند، سرکه شما آماده مصرف خواهد بود. البته هرچه بیشتر بماند، طعم آن قوی تر و خاص تر می شود.
چرا بهتر است سیب را کامل (با پوست و هسته) خرد کنیم؟
زیرا پوست و هسته سیب حاوی باکتری های مفید طبیعی و آنزیم هایی هستند که فرآیند تخمیر را تسریع می کنند. همچنین مواد مغذی موجود در پوست به کیفیت و خواص سرکه نهایی می افزایند.
آیا سرکه سیب خانگی قابلیت ضدعفونی دارد؟
اسید استیک موجود در سرکه خاصیت آنتی باکتریال دارد اما نباید جایگزین مواد ضدعفونی کننده تجاری شود.
آیا مادر سرکه را می توان دوباره استفاده کرد؟
بله می توانید آن را به سرکه های جدید اضافه کنید تا فرایند تخمیر سریع تر آغاز شود.
تفاوت سرکه سیب خانگی به روش سنتی با سرکه های صنعتی چیست؟
در مقایسه با نمونه های صنعتی، سرکه سیب سنتی غلظت بیشتری دارد و ته نشین های طبیعی آن نشانه زنده بودن آن است. برخلاف فرآیند صنعتی که اغلب با پاستوریزه کردن، بسیاری از آنزیم های مفید از بین می روند، روش سنتی این مواد را حفظ می کند.
آیا می توان به سرکه سیب خانگی، ادویه یا گیاهان دارویی افزود؟
بله پس از اتمام تخمیر و صاف کردن، می توان رزماری، دارچین، سیر، زنجبیل یا حتی گل محمدی به بطری اضافه کرد تا سرکه طعم دار شود. این نوع سرکه ها کاربرد درمانی یا آرایشی خاصی هم دارند.
سرکه ای که بوی میوه تخمیر شده می دهد اما ترش نشده، چه وضعیتی دارد؟
احتمالاً تخمیر الکلی کامل شده ولی تخمیر اسیدی هنوز کامل نشده است. با افزایش زمان، محیط گرم تر و افزودن سرکه مادر، روند اسیدی شدن به نتیجه می رسد.
آیا می توان در طول تخمیر، سیب های بیشتری به ظرف اضافه کرد؟
فقط در مرحله اول تخمیر (۱۰ روز اول) می توان سیب تازه اضافه کرد. پس از آن، تخمیر وارد مرحله دوم می شود و افزودن مواد تازه روند را مختل کرده یا آلودگی ایجاد می کند.
-
سرکه سیب برای لاغری و بهترین زمان مصرف 1403/02/25
-
مهم ترین خواص سیب و نحوه مصرف آن در رژیم غذایی 1403/02/29
-
خواص سرکه سیب برای چربی خون + نحوه و مقدار مصرف 1403/08/29
-
چه کسانی نباید سرکه سیب بخورند؟ (28 گروه ممنوعه) 1403/11/01
-
مضرات و خواص سرکه سیب برای کبد (از نگاه علمی و طب ستنی) 1404/02/25
-
طرز تهیه سرکه انگور سیاه و زرد خانگی (درجه 1 و طبیعی) 1404/02/25
با افزودن دیدگاه خود ما را همراهی کرده و نظر خود را با دیگران به اشتراک بگذارید
افزودن دیدگاه