تاریخ : 1402/01/04
سندروم روده تحریک پذیر و درمان آن!
هنگامی که غذا میخورید، غذا پس از دهان وارد معده و از آنجا وارد روده کوچک و در انتها وارد روده بزرگ میشود چنانچه پس از مصرف غذا احساس درد، گرفتگی نفس و پیچش در ناحیه شکم و در نواحی مختلف آن داشته باشید؛ میتوان به سندروم روده تحریک پذیر مشکوک شد.
سندروم روده تحریک پذیر (IBS) یکی از شایعترین اختلالات گوارشی است که بر اساس آمارها حدود 10 تا 15 درصد از جمعیت جهان را تحت تأثیر قرار میدهد. این بیماری برای بسیاری از بیماران باعث ناراحتی و عوارض بسیاری مانند درد شکم، تغییر در عادات رودهای، تورم شکم و افزایش یا کاهش وزن میشود.
درد شکمی، اسهال و یا یبوست، نفخ، احساس تپش قلب و اضطراب از علائم شایع این بیماری محسوب می شوند. با اینکه علت دقیق این بیماری مشخص نیست، اما احتمالا به دلیل تغییر در فعالیت ماهیچههای روده، نوسانات هورمونی و رشد بدشکل باکتریها در روده رخ میدهد. در این مطلب از غفاری دایت با سندروم روده تحریک پذیر، علائم و نشانه ها و همچنین درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر آشنا میشویم.
سندروم روده تحریک پذیر یا آیبیاِس (به انگلیسی: Irritable bowel syndrome (IBS)) یک بیماری شایع است که بر سیستم گوارشی تأثیر می گذارد. یعنی یک بیماری رودهای است که علائمی مثل گرفتگی معده، نفخ، درد شکمی، تورم شکمی، اسهال یا یبوست، جزو علائم این بیماری هستند که به مرور زمان ایجاد شده و می توانند روزها، هفته ها یا ماه ها در یک زمان ادامه داشته باشند. بیماری IBS یک بیماری طولانی مدت است که نیازمند مدیریت دقیق است.
بیماری که افراد زیادی گاهی اوقات به طور مداوم و گاهی در طیف کوتاهی از زمان دچار آن هستند؛ اما آنچه مسلم است این بیماری هرگز به سرطان تبدیل نمیشود و زنان دو برابر بیشتر از مردان به آن مبتلا میشوند. علت دقیق آن ناشناخته بوده و با چیزهایی مانند عبور خیلی سریع یا خیلی آهسته غذا از روده شما، اعصاب بیش از حد در روده شما، استرس و سابقه خانوادگی IBS مرتبط است.
سندروم روده تحریک پذیر می تواند همراه با اسهال یا یبوست ویا هر دوی آنها و همچنین نفخ شکم همراه باشد. اکثر کسانی که دچار سندروم روده تحریک پذیر هستند، از دردهای تیرکشنده در ناحیه مرکزی یا پهلوها رنج میبرندکه معمولا بصورت درد وپیچ زدن در ناف و قسمت پایین شکم و احساس درد و گرفتگی ( قلنج) در پهلوها احساس میشود.
این افراد معمولاً در گفتگو با پزشک عنوان میکنند که این درد را به صورت خفیف همواره داشتهاند، اما اکنون بیشتر شده و پس از بررسی معلوم میشود که یک حمله یا شوک عصبی و استرس، همچون فوت ناگهانی عزیزان یا یک اسباب کشی یا مهاجرت و یا یک تغییر شغلی و... عامل تشدید آن بوده است.
گاهی اوقات بیمار تنها درد خفیفی در شکم و درد زیادی در ناحیه کمر احساس میکند که شاید در ظاهر هیچ ارتباطی با روده نداشته باشد. آنچه مسلم است سندروم روده تحریک پذیر که از آن به عنوان IBS نیز نام برده میشود، بیماری است که بر اثر عدم تحمل و هضم مواد غذایی وخوب کار نکردن آنزیمهای داخل روده همراه با یک زمینه استرسی و روحی ایجاد میشود.
پس علائم اصلی IBS عبارتند از:
ممکن است روزهایی باشد که علائم شما بهتر یا بدتر شوند و ممکن است این علائم با غذا یا نوشیدنی تحریک شوند.
IBS همچنین می تواند باعث:
برای تشخیص سندروم روده تحریک پذیر آزمایش خاصی وجود ندارد و پزشک با گرفتن شرح حال بیمار و چند دستور غذایی و کنترل بیمار میتواند به آن پی ببرد؛ اما در سنین بالا تشخیص سندروم روده تحریک پذیر کمی مشکلتر بوده و گاهی اوقات به تست باریوم و یا حتی کولونوسکوپی نیز نیاز است.
چنانچه احساس می کنید دچار بیماری سندروم روده تحریک پذیر هستید، خودتان در تشخیص آن میتوانید اقدام کنید. برای این کار به یک دفتر و قلم نیازمندید. سعی کنید در وعدههای غذایی که میل میکنید مواد مورد مصرف را یادداشت کرده و کنترل نمایید که پس از مصرف چه موادی دچار درد در ناحیه شکم، اسهال و یبوست میشوید.
چنانچه پس از حذف این مواد از رژیم غذایی خود دیگر دچار این درد و حالت تهوع نشدید، مسلما به سندرم روده تحریکپذیر دچار شدهاید. البته در بررسیهای خود علاوه بر مواد غذایی باید حالت و روحیات خود را نیز در دفتر موردنظر یادداشت بفرمایید. گاهی اوقات با عجله غذا خوردن و با تنش غذا خوردن خود نیز میتواند موجب ایجاد سندروم روده تحریک پذیر بشود. معمولاً این دردها با خوردن غذا تشدید شده و پس از دفع گاز و تخلیه رودهها احساس آرامش و کم شدن درد میکنید.
در صورت داشتن موارد زیر، توصیه می کنیم هرچه سریعتر به پزشک مراجعه نمایید:
اینها می تواند نشانه های چیز جدی تری باشد. پزشک عمومی در مورد علائم شما می پرسد، مانند:
پزشک همچنین ممکن است شکم شما را برای توده یا تورم بررسی کند.
در سندروم روده تحریک پذیر به علت خوب کار نکردن رودهها در هضم و جذب مواد غذایی، شما این درد را به صورت پیچ زدن در ناف و گرفتگی در پهلوها احساس میکنید. گاهی اوقات این درد پهلوها ممکن است با درد کلیه یا تخمدانها اشتباه شود؛ اما هیچ ارتباطی به آن مناطق ندارد، زیرا پس از مصرف غذا زیاد شده و بعد از تخلیه گاز و رودهها درد آن کاهش مییابد. البته لازم به ذکر است که در مواقعی که دچار استرس و حالتهای تنش روحی هستید و حتی در زمان قاعدگی ممکن است این دردها تشدید پیدا کند.
هیچ درمانی برای آی بی اس وجود ندارد، اما تغییر رژیم غذایی و داروها اغلب می توانند به کنترل علائم کمک کنند.
در درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر بهترین راه کنترل و پی بردن به موادی است که به آن حساسیت دارید، اعم از ادویه، خوراکی ویا نوشیدنیها و کنار گذاشتن یا کم کردن مصرف آنها. در مرحله بعد کم کردن استرس و تنش و ایجاد محیط آرام از نظر روحی میتواند کمککننده باشد. قطع مصرف دخانیات و نوشابههای الکلی، مصرف مواد غذایی در حجم کم اما افزایش تعداد دفعات مصرف، انجام نرمشهای سبک همچون پیادهروی و ورزشهای آرامبخش مثل یوگا و مدیتیشن نیز برای درمان قطعی سندروم روده تحریک پذیر مفید هستند.
نکته مهم: اگر مدام دچار اسهال می شوید، مطمئن شوید که مقدار زیادی آب بنوشید تا دچار کم آبی نشوید.
در درمان سندروم روده تحریکپذیر (IBS) که شامل علایمی مانند اسهال، یبوست، درد شکمی و نفخ است، باید در هر مورد بهصورت جداگانه روی درمان تمرکز کرد. برای درمان اسهال، میتوان از داروهای ضد اسهال یا پرهیز از مصرف غذاهای شیرین، چرب و شیرینیها استفاده کرد. برای درمان یبوست، میتوان از داروهای ملین استفاده کرد.
در واقع درمان اسهال و یبوست همزمان در سندروم روده تحریکپذیر (IBS) بستگی به نوع این بیماری دارد. در بیمارانی که علائم اسهالی بیشتری دارند، ممکن است داروهای ضد اسهال تجویز شوند، در حالی که در بیمارانی که علائم یبوستی بیشتری دارند، داروهای ملین ممکن است مفید باشند. بهترین راهکار در این موارد، تغییر در رژیم غذایی و سبک زندگی است. مثلاً افزایش مصرف آب، فیبر و مواد مغذی، افزایش فعالیت بدنی و کاهش استرس میتواند بهبود علائم IBS را به دنبال داشته باشد.
اگر سندروم روده تحریک پذیر به صورت شدید همراه با درد و اسپاسم هنگام غذا خوردن یا پس از آن باشد، میتوان ۳۰ دقیقه قبل از غذا با تجویز پزشک از داروهای آرامبخش و ضداسپاسم روده استفاده کرد.
داروی روده تحریک پذیر چیست؟ داروهایی مثل هیوسین، دی سیکلومین، بلادونا و داروهای ضد اسهال ویا داروهای ضد یبوست (در صورت بروز هر کدام از آنها) و داروهای ضد نفخ. برای جلوگیری از نفخ موثر هستند. البته بهتر است که غذا را به آهستگی و با دهان بسته میل فرمایید تا هنگام بلع غذا، هوای زیادی وارد معده شما نشود. البته برای برطرف کردن نفخ و درد های شکمی انجام نرمشهای سبک در طی روز و پیادهروی بعد از غذا و کاهش وزن و بسیار موثر است.
برخی گیاهان دارای خواص ضد التهابی، ضد اسپاسمودیک و آرامبخش هستند که میتوانند در مدیریت سندروم روده تحریکپذیر مؤثر باشند. به عنوان مثال، آویشن، نعناع، زنجبیل، گلابی، چای کمیل، پونه، کندر، اسطوخودوس، بابونه و گل آویشن از بین گیاهانی هستند که برای درمان سندروم روده تحریکپذیر استفاده میشوند. با این حال، قبل از استفاده از هر گونه تکمیل کننده یا گیاهی باید با پزشک خود مشورت کنید.
بعضی از خطرات مرتبط با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) شامل موارد زیر میشود:
به طور کلی، تشخیص سریع و درمان موثر میتواند از خطرات بیشتر جلوگیری کند و کیفیت زندگی بیمار را بهبود بخشد.
هیچ رژیم غذایی یا دارویی واحدی وجود ندارد که برای همه مبتلایان به IBS موثر باشد. اما اگر این بیماری در شما تشخیص داده شده، موارد زیادی وجود دارد که می تواند به شما کمک کند.
بایدها
نبایدها
اگر نکات رژیم غذایی عمومی برای IBS، مانند پرهیز از غذاهایی که علائم شما را تحریک میکنند، مفید نباشد، ممکن است پزشک عمومی شما را به یک متخصص تغذیه ارجاع دهد. آنها می توانند تغییرات دیگری را پیشنهاد دهند که می توانید در رژیم غذایی خود ایجاد کنید تا علائم خود را کاهش دهید.
غالباً بیماران پس از یک دوره داشتن بیماری سندروم روده تحریک پذیر، از آنجا که پس از مصرف مواد غذایی دچار درد و نفخ در ناحیه شکم میشوند از مصرف غذا خودداری نموده که این خود ممکن است موجب لاغری گردد؛ البته این لاغری هیچ ایدهآل نیست، چون با کاهش ویتامینها، پروتئین و مواد معدنی مورد نیاز بدن همراه بوده و ایجاد سوءتغذیه میکند که موجب بروز بیماریهای دیگر میشود.
افرادی که به بیماریهای گوارشی دچار هستند، اغلب برای درمان چاقی و پیروی از رژیمهای لاغری دچار مشکل هستند، بهخصوص در سندروم روده تحریک پذیر که به سوءتغذیه ویا بیاشتهایی مبتلا میشوند. به همین دلیل است که رژیمهای لاغری بهاره غفاری طرفداران بسیاری دارد؛ زیرا نخستین مزیت آن، اختصاصی بودن این رژیمها بر اساس ویژگیهای فردی اشخاص است که در آنها به بیماریهای زمینهای و مواردی چون سن، قد و... نیز توجه میشود.
پس چنانچه شما نیز با این مسئله روبهرو هستید، همین حالا بر روی رژیم لاغری من کلیک نمایید تا رژیم خود را دریافت کنید. همچنین با کلیک بر روی غفاری دایت به سایت اصلی هدایت شوید و اطلاعات مورد نیاز خود را به دست آورید.
گفتیم که سندروم روده تحریکپذیر (IBS) یکی از بیماریهای شایع رودهای است که با علائمی مانند درد شکمی، تغییرات در عادات دفع، نفخ، اسهال یا یبوست همراه است. در ادامه به برخی از سوالات متداول و پاسخ آنها درباره این بیماری میپردازیم:
سندروم روده تحریکپذیر (IBS) یکی از بیماریهای شایع رودهای است که با علائمی مانند درد شکمی، تغییرات در عادات دفع، نفخ، اسهال یا یبوست همراه است.
علت دقیق سندروم روده تحریکپذیر هنوز مشخص نیست، اما برخی از عوامل مانند تغذیه نامناسب، استرس و اضطراب، عفونتهای رودهای و تحریکات موضعی در دیواره روده میتوانند باعث ظهور این بیماری شوند.
سندروم روده تحریکپذیر قابل درمان است، اما درمان باید بر اساس شدت و نوع علائم هر فرد تعیین شود. درمانهایی مانند تغییرات در رژیم غذایی، داروهای ضد درد، ضد اسهال و ضد اضطراب، و تمرینات روانشناختی میتوانند در کاهش علائم و بهبود کیفیت زندگی بیماران مؤثر باشند.
برخی از علائم شایع سندروم روده تحریکپذیر عبارتند از درد شکمی، تورم شکم، اسهال و یا یبوست، احساس ناتوانی در تخلیه مزاج رودهای، احساس اضطراب، احساس تهوع و استفراغ، بوی بد دهان و یا بدبوی بدن.
برای مدیریت سندروم روده تحریکپذیر، مصرف فیبر را افزایش داده، مصرف FODMAP ها را محدود کرده و از مواد غذایی محرک ایجاد کننده علائم پرهیز کنید. FODMAP ها انواع خاصی از کربوهیدرات ها هستند که هضم آنها دشوار است و ممکن است علائم IBS را در برخی افراد ایجاد کند. نمونه هایی از غذاهای با FODMAP بالا عبارتند از گندم، پیاز، سیر و برخی میوه ها.
متاسفانه، بهترین قرص برای سندروم روده تحریکپذیر (IBS) باید توسط پزشک تعیین شود. همه داروها برای همه افراد مناسب نیستند و درمان باید بر اساس نوع علائم، شدت آنها و وضعیت سلامتی عمومی بیمار تعیین شود. لذا مهم است که درمان را با پزشک خود مشاوره کنید.
سندروم روده تحریک پذیر (IBS) ممکن است باعث تغییر وزن بدن شود، اما این تغییر وزن بستگی به علت عمده علائم IBS دارد. برای برخی افراد، افزایش وزن یا کاهش وزن ممکن است به دلیل علائم گوارشی مانند اسهال یا یبوست باشد. برای برخی دیگر افراد، تغییر وزن ممکن است به دلیل استرس یا تغییر در عادات غذایی باشد. به هر حال، در صورت تغییر وزن ناگهانی بدون دلیل مشخص، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
دلایل دفع سریع مدفوع پس از خوردن غذا ممکن است شامل عوامل مختلفی باشد، از جمله:
برای تشخیص دقیق علت دفع سریع مدفوع پس از خوردن غذا، بهتر است با پزشک خود مشورت کنید.
دل درد پس از دفع مدفوع ممکن است به دلایل مختلفی از جمله تحریک روده و بروز درد و تنش در منطقه شکمی، اسهال (بیش از حد ترش شدن اسید معده و تحریک دیواره معده و روده)، عفونت گوارشی، تنش، نوع غذا، حساسیت به مواد غذایی، برخی بیماریهای روده مانند کولیت التهابی یا بیماری کرون، التهاب روده، عفونت های گوارشی و یا سندرم روده تحریکپذیر رخ دهد. در صورتی که دلایل دقیق واضح نباشد و شدت درد زیاد باشد، بهتر است به پزشک مراجعه کنید.
خیر
دلایل درد زیر شکم سمت چپ در زنان ممکن است مربوط به مسائلی نظیر التهاب لوله رحمی، سیست عضلانی رحمی، عفونت های ادراری، التهاب مجاری ادراری، سنگ کلیه، التهاب دستگاه گوارش و یا سندروم روده تحریکپذیر باشد. به هر حال، برای تشخیص دقیق علت درد، بهتر است به پزشک مراجعه کرده و بررسی های لازم را انجام دهید.
ورزشهایی که به طور کلی برای بهبود علائم سندروم روده تحریکپذیر توصیه میشوند شامل ورزشهای هوازی مانند پیادهرَوی، دویدن، شنا، یوگا و تمرینات تنفسی هستند. ورزشهای شدید و پراسترس ممکن است برای برخی افراد باعث تشدید علائم شود، بنابراین بهتر است با پزشک خود مشورت کنید و برنامه ورزشی مناسبی برای خود انتخاب کنید.
سندرم روده تحریکپذیر معمولاً با خونریزی در مدفوع همراه نیست، مگر اینکه علت دیگری مانند هموروئید یا التهاب روده باشد که نیاز به تشخیص و درمان جداگانه دارد. بنابراین، در صورت وجود خون در مدفوع، باید به پزشک معالج خود مراجعه کنید تا دلیل آن تعیین شود.
صدای رودهها بعد از خوردن غذا به دلیل حرکت مواد غذایی در داخل رودههاست. این حرکتها باعث تحریک عضلات دیواره روده و تولید صدا میشوند. این صدا به طور عمومی بیضرر است و نشاندهنده فعالیت سالم رودهها میباشد.
دل پیچه و اسهال بعد از خوردن غذا ممکن است ناشی از عوامل مختلفی مثل حساسیت یا آلرژی به غذا، عفونت با باکتری، ویروس یا پارازیتها، مصرف غذای ناسالم، استرس و عصبانیت، بیماریهایی مانند سندرم روده تحریک پذیر، بیماری کرون، کولیت التهابی و غیره باشد.
ویتامینها میتوانند در بهبود سلامت روده و کنترل سندروم روده تحریک پذیر کمک کنند. به عنوان مثال، ویتامین D میتواند در بهبود علائم روده تحریک پذیر مؤثر باشد. همچنین، ویتامین B12 میتواند در بهبود علائم گوارشی کمک کند. با این حال، برای مصرف هر نوع ویتامین یا مکمل غذایی، بهتر است با پزشک یا متخصص تغذیه خود مشورت کنید.
از غذاهایی مثل میوه و سبزیجات، شیر و محصولات گندمی که به راحتی توسط روده تجزیه نمی شوند، اجتناب نمایید.