تاریخ : 1402/03/25
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید چیست؟ + رژیم غذایی مناسب
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید، یکی از مهمترین اختلالات مفصلی که بسیاری از افراد در سراسر جهان را تحت تأثیر قرار میدهد. یک بیماری التهابی مزمن که اغلب مفاصل به خصوص مفاصل کوچک دستان و پاها را تحت تأثیر قرار میدهد.
این بیماری، نه تنها تأثیری عمیق بر کیفیت زندگی افراد مبتلا دارد، بلکه میتواند عملکرد روزمره آنها را نیز تحت تأثیر قرار دهد. علایم شایع شامل درد، تورم، صبحگاهی و سفتی مفاصل هستند که ممکن است تحت تأثیر فیزیکی و روانی فرد قرار گیرند.
در این مطلب از غفاری دایت، به بررسی علل و عوامل خطر، علائم و نشانهها، تشخیص و درمان روماتوئید آرتریت، تأثیرات این بیماری مفصلی بر روتین فرد و راهکارهایی برای مدیریت و کاهش عوارض آن خواهیم پرداخت. در انتها هم نقش رژیم غذایی و تغذیه مناسب در پیشگیری از خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی را بررسی کرده و خواهیم گفت که برای درمان روماتیسم مفصلی چی بخوریم و از چه غذاهایی باید پرهیز نماییم.
روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید (به انگلیسی: rheumatoid arthritis) یک بیماری التهابی مزمن است که اغلب، مفاصل را تحت تأثیر قرار میدهد. در این بیماری، سیستم ایمنی بدن به طور نادرست به مفاصل حمله کرده و باعث التهاب و آسیب به یک مفصل یا تعدادی از بافتهای مفصلی میشود.
این بیماری یک بیماری خودایمنی محسوب می شود. در بیماریهای خودایمنی، سیستم ایمنی به بافتهای خود حمله میکند. بیماری روماتیسم مفصلی موجب التهاب، درد و تورم مفاصل بدن میشود. التهاب باعث میشود که مفاصل دردناک، داغ و متورم شوند و حرکت آن محدود شود.
خشکی مفاصل در هنگام صبح نیز در این بیماری رایج است. این بیماری معمولا مزمن بوده و اگر بدون درمان رها شود در دراز مدت التهاب ناشی از روماتیسم مفصلی میتواند به مفاصل آسیب برساند و موجب تخریب مفصل شود.
دقیقاً علت ایجاد روماتوئید آرتریت هنوز به طور کامل مشخص نشده است. اما برخی از عوامل احتمالی در ایجاد این بیماری نقش دارند که در ادامه مطلب به آنها خواهیم پرداخت.
روماتوئید آرتریت یک بیماری پیچیده است که علل و عوامل خطر متعددی دارد. برخی از دلایل شایع ابتلا به روماتیسم مفصلی عبارتند از:
درک این عوامل خطر میتواند به ما در پیشگیری، تشخیص و مدیریت بهتر روماتوئید آرتریت کمک کند. باید توجه داشت که این فهرست کامل نیست و سایر عوامل نیز ممکن است در ایجاد این بیماری نقش داشته باشند.
مهمترین علائم ابتلا به روماتوئید آرتریت شامل موارد زیر میشود:
البته علائم دیگری مانند تعرق، کاهش وزن، کم اشتهایی، درد قفسه سینه و خشکی چشمها در نتیجه التهاب، ضعف عمومی، سفتی و درد در مناطق دیگر از بدن (نه محدود به مفاصل) و نشانههای التهابی در انگشتان (مانند متورم شدن نوک انگشتان و مفاصل کوچک دست و پا) نیز ممکن است ظاهر شوند.
تشخیص روماتوئید آرتریت بر اساس تاریخچه بالینی بیمار، معاینه فیزیکی و آزمایشات تشخیصی انجام میشود. برخی از آزمایشات معمول شامل آزمایشات خون مثل آزمایش ESR (نرخ سرعت رسوب گلبولهای قرمز)، CRP ( پروتئین C-واکنشگرا) و آنتیبادیهای روماتوئید (RF) است. همچنین، برخی از آزمایشات تصویربرداری مانند آندوسکوپی (بررسی داخل مفاصل با استفاده از دستگاه ویژه) و سونوگرافی مفاصل نیز ممکن است برای تشخیص و بررسی تغییرات مفصلی مورد استفاده قرار بگیرد.
درمان روماتوئید آرتریت معمولاً شامل 3 جنبه درمانی است:
درمان دارویی ممکن است شامل مسکنها، ضد روماتیسمی یا آنتیروماتیسمیها (مانند متوترکسات، سولفاسالازین)، آنتیالتهابیها یا داروهای ضد التهاب غیراستروئیدی (NSAIDs) و استروئیدها و داروهای مهارکننده سیستم ایمنی (مانند داروهای ضدروماتوئید) باشد. برخی بیماران با تشدید علائم ممکن است به کورتیکواستروئیدها (مانند پردنیزون) نیز نیاز داشته باشند.
علاوه بر درمان دارویی، درمان غیردارویی نیز میتواند مفید باشد. فیزیوتراپی و تمرینات منظم مفاصل، استراحت مناسب، کمکهای ارتوپدی، تغییرات در رژیم غذایی (مثلاً مصرف غذاهای ضدالتهاب مانند ماهی چرب، روغن آووکادو) و کنترل وزن از جمله روشهای غیردارویی درمان روماتوئید آرتریت هستند.
عمل جراحی ممکن است در برخی موارد از روشهای درمانی برای روماتوئید آرتریت توصیه شود. هدف از عمل جراحی، کاهش درد، بهبود عملکرد مفاصل و کنترل التهاب است. یکی از روشهای جراحی مورد استفاده برای روماتوئید آرتریت، جراحی تعویض مفصل است. در این روش، مفصل آسیب دیده با مفصل مصنوعی یا پروتز جایگزین میشود. این عمل جراحی میتواند به بهبود درد و سفتی مفصل، افزایش حرکت مفاصل و بهبود کیفیت زندگی بیمار کمک کند.
علاوه بر جراحی تعویض مفصل، در برخی موارد دیگر نیز میتوان از روشهای جراحی مانند سایر جراحیهای مفصلی، آرتروسکوپی و استفاده از فناوری های پیشرفته مانند لیزر و روباتیک در درمان روماتوئید آرتریت استفاده کرد.
برای مدیریت و کاهش عوارض روماتوئید آرتریت، میتوانید از درمانهای طبیعی روماتیسم مفصلی استفاده کنید. این درمان ها عبارتند از:
نکته: قبل از استفاده از هرگونه درمان گیاهی، بهتر است با پزشک خود در مورد عوارض و تداخل با داروهای دیگر مشورت کنید.
نقش رژیم غذایی و تغذیه مناسب در پیشگیری از خطر ابتلا به روماتیسم مفصلی (آرتریت روماتوئید) و کنترل و جلوگیری از تشدید بیماری انکار ناپذیر است. ممکن است غذای رژیمی نتواند درمان قطعی برای این بیماری مفصلی مزمن باشد اما انتخاب های مناسب غذایی می تواند با کنترل التهاب موجود در بدن، تأمین مواد مغذی مورد نیاز و حفظ وزن، به سلامت شما کمک کند.
کنترل وزن در این بیماری نقش کلیدی دارد. زیرا اضافه وزن به مفاصل دردناک فشار می آورد و باعث می شود برخی از داروهای آرتریت روماتوئید موثر واقع نشود. علاوه بر این، توده ی چربی در بدن پروتئین هایی به نام سیتوکین تولید می کند که التهاب را تقویت می کنند.
مطالعات نشان می دهد که یک رژیم لاغری و رژیم غذایی مدیترانه ای دارای مقدار زیادی میوه و سبزیجات، غلات کامل و چربی های سالم انتخاب خوبی برای افراد مبتلا به RA است.
برای تقویت سیستم ایمنی بدن بهترین روش استفاده از غذاهای سالم و تازه سبزیجات، میوهجات و نوشیدن آب فراوان البته نه خیلی سرد و تحرک بیشتر در فضای باز برای استفاده از نور خورشید و صد البته خواب کافی است. برخی از غذاهایی که می توانید برای جلوگیری از خطر ابتلا یا کنترل تشدید بیماری روماتیسم مفصلی مصرف کنید، عبارتند از:
ماهی قزل آلا، ماهی تن، ساردین، شاه ماهی و سایر ماهی های آب سرد غنی از اسیدهای چرب امگا 3 هستند که می توانند به کنترل التهاب کمک کنند. بدن شما به تعادل سالم اسیدهای چرب امگا 3 و امگا 6 نیاز دارد. محققان دریافتند که نسبت بیشتر امگا 6 به امگا 3 با افزایش بیماریهای التهابی مزمن مانند RA ارتباط دارد. بنابراین تغذیه ما در این بیماری باید به گونه ای باشد که با کاهش امگا 6 که در گوشت ها، روغن های خاص و غذاهای سرخ شده و فرآوری شده وجود دارد و افزایش امگا 3 همراه باشد.
میوه ها و سبزیجات سرشار از آنتی اکسیدان هستند که به تثبیت و کاهش رادیکال های آزاد بدن که عامل التهاب سلولی هستند، کمک می کند. آنها همچنین دارای ویتامین ها و مواد معدنی مورد نیاز بدن و پلی فنول ها هستند که همه آنها ممکن است به کاهش پروتئین واکنش پذیر C (CRP) که نشانگر التهاب است کمک کنند.
برای حفظ سلامتی در سطح عالی، هر روز انواع مختلفی از میوه های تازه یا یخ زده را بخورید اما مراقب قند موجود در سبزیجات هم باشید. سعی کنید تنوع سبزیجات را در برنامه روزانه خود داشته باشید تا بیشترین مواد مغذی را دریافت کنید. روزانه دو فنجان میوه و دو و نیم تا سه فنجان سبزیجات را در نظر بگیرید.
جو دوسر، گندم کامل، برنج قهوه ای و سایر غلات کامل می تواند موجب کاهش خطر امکان ابتلا به بیماری قلبی شود که این مسئله با کاهش وزن و تناسب اندام، افراد مبتلا به RA یاری رسانی می کند. غلات کامل از نظر مواد مغذی و فیبر بهتر از غلات تصفیه شده هستند. به علاوه، بسیاری از محصولات دارای غلات تصفیه شده حاوی موادی نظیر قندهای اضافه شده و چربی های اشباع شده هستند که مفید نیستند. حتما برچسب های روی موادغذایی را بخوانید و نان ها، غلات و سایر محصولاتی را انتخاب کنید که یک غلات کامل را به عنوان ماده اصلی در خود داشته باشند.
حبوبات منبع خوبی از پروتئین هستند که برای سلامت ماهیچه مهم است و افراد مبتلا به RA مستعد از دست دادن عضلات هستند. علاوه بر این، نخود و لوبیا عملا فاقد چربی هستند و حاوی آنتی اکسیدان بوده و غنی از اسید فولیک، منیزیم، آهن، روی و پتاسیم که همگی به دلیل مزایای حفاظتی از قلب و سیستم ایمنی بدن، مناسب برای بیماری کنترل آرتریت روماتوئید شناخته می شوند. لوبیای سیاه و قرمز و نخود چشم سیاه نیز گزینه های خوبی هستند.
آجیل ها پر از چربی اشباع نشده و سالم هستند که به دلیل خواص محافظتی قلب و مواد مغذی، عناصری مهم شناخته می شوند. پسته، فندق و بادام را امتحان کنید. هر 3 برای افراد مبتلا به RA مفید است زیرا سرشار از اسیدهای چرب امگا 3 هستند. بذر کتان یکی دیگر از منابع خوب گیاهی امگا 3 است. اما در خوردن آجیل زیاده روی نکنید. چون کالری بالایی داشته و می تواند موجب اضافه وزن شده که مضر برای مبتلایان روماتیسم مفصلی است.
به جای روغن و چربی های دیگر از روغن زیتون استفاده کنید. این ماده علاوه بر چربی اشباع نشده سالم، حاوی ترکیبی به نام اولئوکانتال است که التهاب را کاهش می دهد و مانند ایبوپروفن در کاهش درد عمل می کند. اما در مصرف روغن زیتون نیز تعادل را رعایت کنید. زیرا روغن زیتون هم مانند تمام روغن ها، دارای چربی است که می تواند منجر به افزایش وزن شود.
در برخی موارد، مصرف برخی غذاها به عنوان مواد غذایی مضر برای آرتریت روماتوئید شناخته شده و میتواند عوارض روماتیسم مفصلی را تشدید کند. غذاهای ممنوعه در روماتیسم جزو این 4 دسته ماده غذایی قرار می گیرند و بیماران روماتیسمی باید از آنها پرهیز کنند:
همان طور که متوجه شدید، روماتیسم مفصلی یک بیماری التهابی است که موجب درد، تورم و سفتی مفاصل میشود. تغییرات در رژیم غذایی میتواند نقش مهمی در بهبود و مدیریت این بیماری داشته باشد.پ
رژیم غذایی سالم و متعادل، با تمرکز بر مصرف مواد غذایی ضدالتهابی و پر از عناصر غذایی مورد نیاز بدن، میتواند به کاهش التهاب و عوارض روماتیسم مفصلی کمک کند. مصرف میوهها و سبزیجات تازه، ماهی چرب (مانند ماهی سالمون و تون ماهی)، مغزها و بذرها (مانند گردو و کره تخممرغ)، غلات کامل، ماست و محصولات لبنی کم چرب، به عنوان بخشی از رژیم غذایی مفید در روماتیسم مفصلی محسوب میشوند.
علاوه بر این، از مصرف غذاهای غنی از چربیهای اشباع و ترانس، غذاهای شیرین و غذاهای پرنمک بهتر است پرهیز کنید، زیرا مصرف آنها میتواند التهاب را تشدید کند.
با این حال، هر فرد ممکن است به طور متفاوت به رژیم غذایی واکنش نشان دهد. بنابراین، مهم است که با مشاوره پزشک یا متخصص تغذیه خود، یک رژیم غذایی مناسب و شخصیسازی شده برای بهبود روماتیسم مفصلی خود تنظیم کنید.
رژیمهای بهاره غفاری به شما اجازه میدهند که تناسب اندام و سلامتی را در کنار یکدیگر داشته باشید. برای کسب اطلاعات بیشتر درباره این رژیمها بر روی غفاری دایت و برای دریافت رژیم اختصاصی خود، بر روی رژیم آنلاین من کلیک نمایید.
آرتریت روماتوئید یک بیماری التهابی مزمن است که مفاصل را تحت تأثیر قرار میدهد و منجر به درد، تورم و سفتی مفاصل میشود. این بیماری اغلب مفصل های دست و پا را درگیر میکند.
دقیقاً علت ابتلا به آرتریت روماتوئید مشخص نیست. اما فرضیهها نشان میدهند که عوامل ژنتیکی، محیطی و سیستم ایمنی باعث بروز این بیماری میشوند.
تاریخچه خانوادگی بیماری، سن بالا، جنسیت زن، سابقه سیگار کشیدن، عفونتهای مجاری تنفسی و موقعیتهای تنش زا میتوانند عواملی باشند که خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش میدهند.
آرتریت روماتوئید ممکن است با درمانهای مختلف کنترل شود. اما این بیماری تا کنون بهطور کامل قابل درمان نیست و هدف اصلی درمان آن کنترل علائم، کاهش التهاب و پیشگیری از تخریب مفاصل است.
كاهش مصرف برنج در كنترل علائم بالينی آرتريت روماتوئيد موثر است.
میوههایی مانند توتفرنگی، آناناس، تمشک و آلوئهورا برای روماتیسم مفصلی مفید هستند.
مصرف منظم داروها طبق دستور پزشک، انجام ورزشهای سبک، قرار دادن چیزهای گرم بر روی مفصل، استفاده از کمپرس سرد مانند گذاشتن یخ و همچنین خواهش کردن از اطرافیان برای حمایت و کمک در هنگام عود بیماری روماتیسم مفصلی توصیه میشود.
گرمیجات برای روماتیسم مفصلی میتوانند مفید باشند. برخی از گرمیجات معروف شامل زنجبیل، فلفل قرمز، فلفل سیاه و زیره است.
خیر برخی مواد غذایی مثل تره فرنگی، کدو حلوایی، بادمجان،کدو، هویج، انواع کلمها و... حاوی خواص آنتی اکسیدانی بالایی هستند که برای مقابله با روماتیسم لازم و ضروری هستند. بادمجان هم برای روماتیسم مفصلی عموماً مشکلی ایجاد نمیکند.